Lira

Miejsce pochodzenia tego eksponatu z pierwszej połowy XX wieku, pozyskanego do Muzeum przed II wojną światową, nie jest ustalone. Pudło rezonansowe zostało wykonane z drewna sosnowego, a pozostałe elementy z drzewa miękkiego, jasnego techniką stolarską, są tam też elementy metalowe i skórzane. Instrument składa się z pudła rezonansowego, skrzynki, korby z kołem i czterech strun zaczepu oraz czterech kołków do nakręcania strun. Długość pudła wynosi 72 cm, wysokość grzbietu 6,5 cm, szerokość na jednym i drugim końcu po 27,5 cm. Instrument ten zawiesza się na rzemieniu lub sznurku na szyi, tak by dolną deką przylegał do piersi. Może być też używany w pozycji siedzącej, wówczas trzyma się go na kolanach. Lewą ręką od dołu grający naciska klawisze, a prawą kręci korbą. Jest ona połączona z kołem, które obracając się, pociera struny tak jak w innych instrumentach smyczek. Naciśnięcie klawisza sprawia, że wewnętrzny bolec dotyka wszystkie czterech strun i skraca ich długość. Jeśli więc struna będzie drgała (drganie strun wprawia koło w ruch), przez przedłużanie lub skracanie uzyska się ton niski lub wysoki.

Lira korbowa była instrumentem popularnie stosowanym w średniowieczu i renesansie w warstwach wyższych do akompaniowania bardom. Stamtąd trafiła na wieś, gdzie głównie była wykorzystywana przez wędrownych dziadów, nazywanych lirnikami. Wędrowali oni przede wszystkim po terenach wschodniej Polski (dzisiejsze Białoruś i Ukraina) od miejscowości do miejscowości, gdzie grywali zarobkowo przed kościołami, cmentarzami czy na odpustach. Instrument ten w okresie międzywojennym był używany też przez  muzyków ludowych w okolicach Rzeszowa i Sandomierza. Po I wojnie światowej praktycznie wyszedł z użycia. Współcześnie sięgają po niego muzycy folkowi, ale też filharmonicy, którzy doceniają jego wszechstronne możliwości.