Zaślubiny św. Katarzyny

Obraz z kolekcji muzealnej przedstawia scenę z życia św. Katarzyny Aleksandryjskiej -mistyczne zaślubiny z Jezusem. Święta urodziła się w Aleksandrii, w Egipcie i była córką króla oraz chrześcijanką. Złożyła śluby czystości, których nie złamała nawet po oświadczynach cesarza Maksencjusza, ten, urażony odmową, skazał ją na tortury i śmierć. Do wyroku przyczyniła się też wygrana przez Katarzynę dysputa religijna z pięćdziesięcioma mędrcami, z których część nawróciła na chrześcijaństwo oraz fakt, że krytykowała postępowanie cesarza, a jego żonę uczyniła chrześcijanką. Umierając miała 18 lat, na torturach, w czasie których łamano ją kołem doprowadziła modlitwami do złamania koła (jest to jeden z jej atrybutów), w związku z czym odstąpiono od tortur i została ścięta. Scena ukazana na łańcuckim obrazie ilustruje wizję świętej, w czasie której ukazała się jej Matka Boża z Dzieciątkiem i św. Józefem, w towarzystwie aniołów. Wówczas to miały miejsce mistyczne zaślubiny – Dzieciątko włożyło na palec świętej pierścień z perłami i diamentem czyniąc ją swą oblubienicą, co spowodowało złożenie przez nią ślubów czystości. Święta zaliczana jest do grona 14 Świętych Wspomożycieli i uważana za patronkę m.in. filozofów, uniwersytetów, nauczycieli, polskich kolejarzy. W ikonografii przedstawiana jest w koronie, z palmą męczeństwa w dłoni i kołem do łamania kości (czasem jeszcze z książką i mieczem). Ukazywana jest też podczas mistycznych zaślubin z Chrystusem lub w więzieniu, w obecności Chrystusa. W okresie gotyku i renesansu często występuje razem ze świętymi Barbarą, Dorotą i Małgorzatą. Na przedplanie obrazu łańcuckiego artysta umieścił złamane koło, jako jeden z atrybutów świętej. Cała kompozycja obrazu diagonalna, w lewym górnym narożniku widać otwarte niebo i małe aniołki lecące w jego stronę. Niestety nie znamy autora obrazu, malowidło pochodzi z pocz. XVIII w, z kręgu malarstwa północnego. Obraz jest eksponowany w Korytarzu Paradnym (Czerwonym) na I piętrze zamku.

Bożena Rybkowska