Talerz z serwisu "łabędziego"

Talerz pochodzi z najsłynniejszego serwisu porcelanowego, który został wykonany w latach 1737–1742 w Królewskiej Manufakturze w Miśni. Serwis był ogromny, złożony z ponad 2200 elementów. Obejmował różnorodne naczynia: obiadowe, do kawy i herbaty, przypraw, słodyczy i owoców, ale także przedmioty dekoracyjne – na przykład świeczniki. Jego główny walor to bogata dekoracja plastyczna związana z żywiołem wody: mityczne bóstwa morskie, muszle, rośliny i ptactwo wodne – zwłaszcza łabędzie, którym zawdzięcza nazwę. Dopełnieniem są ornamenty złocone i barwne – wśród nich połączone herby Brühl i Kolovrat. Zamówił go Henryk Brühl z okazji ślubu z Marią Anną Kolowrath-Krakowský. Zleceniodawca pochodził z rodziny mieszczańskiej i swoją karierę na dworze rozpoczął skromnie – jako lokaj. Spryt połączony z brakiem skrupułów pozwoliły mu w krótkim czasie osiągnąć pozycję królewskiego faworyta, tytuł szlachecki i majątek szacowany na ponad milion talarów. Kochał luksus, gromadził dzieła sztuki i precjoza, miał między innymi 150 serwisów porcelanowych, ale największą sławę przyniósł mu ten pierwszy – który aż do II wojny światowej pozostawał w rękach rodziny, osiadłej w majątku Brody na Ziemi Lubuskiej. Ostatni raz pojawił się na stole 9 kwietnia 1940 roku z okazji ślubu Marii Wiktorii von Brühl. Po zakończonym weselu krewni panny młodej własnoręcznie myli cenną zastawę, ponieważ obawiano się powierzyć ją służbie. Niestety, kilka lat później, po wkroczeniu wojsk radzieckich, dziedziniec pałacowy zaległy stosy potłuczonej porcelany, a ocalałe 20 procent serwisu uległo rozproszeniu, by po latach osiągać niebotyczne ceny na rynku dzieł sztuki.

Autorem projektu i wykonawcą większych części był Johann Joachim Kaendler (1706–1775), syn pastora z Fischbach, utalentowany plastycznie i staranne wykształcony. Już w wieku 25 lat został rzeźbiarzem dworskim i modelarzem porcelany w Miśni. Zyskał uznanie i spory majątek – nie nauczył się tylko gospodarności, bo podobno umarł w długach.

Barbara Czajkowska