Boże Narodzenie

Zwyczaj świętowana Bożego Narodzenia we wschodnim chrześcijaństwie pojawia się w IV w. na znak potwierdzenia prawdziwości Wcielenia Syna Bożego (Słowo Ciałem się stało).

Poczynając od ewangelicznych opisów narodzin Chrystusa (Mt.1,18-25; Łk.2,1-20) i prorockich tekstów Starego Testamentu obrazowanie tego przedstawienia od pierwszych wieków wzbogacano o kolejne wątki. Tłem wydarzenia jest opisana w proroctwach Izajasza góra z grotą i żłóbkiem, w którym spoczywa Dziecię. Nad nim w górnej części kompozycji umieszczona jest gwiazda lub hemisfera, z której wychodzi rozszczepiony potrójny promień. Obok groty leży lub siedzi na posłaniu Bogurodzica. Żłóbek adorują zwierzęta - wół i osioł, jak u Izajasza. Od V w. na ikonach Bożego Narodzenia pojawia się postać św. Józefa, która z czasem zostaje odsunięta na dalszy plan. Temat może być rozbudowany o inne wątki związane pośrednio z Bożym Narodzeniem, jak: Aniołowie zwiastujący Dobrą Nowinę pasterzom, Pokłon Pasterzy i Pokłon Mędrców zwanych także Magami lub Trzema Królami. Mogą pojawić się także rodzajowe sceny apokryficzne, jak: kąpiel Dzieciątka, wątpiąca w dziewictwo Marii akuszerka Salomea itp.

Teresa Bagińska-Żurawska https://orcid.org/0000-0002-9243-3967