Talerz z herbem "Leliwa"

Manufaktura porcelany w Baranówce została założona w 1804 roku przez Michała Mezera, pracującego wcześniej w Korcu. Po jego śmierci w 1820 roku zarząd przejęli bratankowie, w późniejszych latach kilkakrotnie zmieniała właścicieli, by pod koniec XIX wieku przejść w ręce rosyjskie.

Talerz był pierwotnie elementem serwisu obiadowego powstałego na indywidualne zamówienie, o czym świadczy malowany herb. Jego odczytanie pozwala ustalić pierwszego właściciela. Leliwa to stary – jeszcze średniowieczny – herb, którym w ciągu wieków pieczętowało się ponad osiemset rodów w Polsce i na Litwie. Dodatkowej wskazówki dostarcza umieszczona nad herbem korona hrabiowska. W roku 1829 – gdy talerz wykonano – ten tytuł przysługiwał zaledwie kilku rodzinom, wśród których na szczególną uwagę zasługują Tarnowscy. Znakomity ród wydał wiele wybitnych osobistości – wśród nich hetmana Jana Tarnowskiego, który w 1547 roku otrzymał od cesarza Karola V Habsburga dziedziczny tytuł hrabiego. Dalszej identyfikacji służą przedstawienia orderów. Jedynym Leliwitą, który mógł się poszczycić takim zestawem odznaczeń, był Marcin hr. Tarnowski (1778–1862). To niezwykle barwna postać – ziemianin, żołnierz, patriota, zesłaniec. Już jako szesnastolatek brał udział w insurekcji kościuszkowskiej, potem walczył w armii Napoleona, a następnie w wojsku Księstwa Warszawskiego. Osiadłszy w swym majątku na Wołyniu, uczestniczył w działalności Towarzystwa Patriotycznego, co okupił więzieniem i zesłaniem w głąb Rosji. Po powrocie, obdarzony powszechnym szacunkiem, został marszałkiem szlachty powiatu krzemienieckiego. Do niego jako najwyższego autorytetu odwoływano się od wyroków sądów polubownych na terenie całego Wołynia. Koniec życia spędził w Krakowie, gdzie został pochowany na cmentarzu Rakowickim.

Barbara Czajkowska