Potocki Teodor, prymas (1664-1738) - portret

Portret autorstwa nieznanego osiemnastowiecznego malarza, najprawdopodobniej polskiego, przedstawia prymasa Polski (od 1723) Teodora Andrzeja Potockiego, od 1722 r. arcybiskupa gnieźnieńskiego (wcześniej mianowany: biskupem chełmińskim - 1699; biskupem warmińskim - 1711). Urodzony 13 lutego 1664 r. w Moskwie z drugiego małżeństwa hrabiego Pawła Potockiego, kasztelana kamienieckiego z Eleonorą z Sałtykowów, był członkiem jednego z najbardziej wpływowych rodów możnowładczych w Rzeczpospolitej Obojga Narodów. Kilka lat przed śmiercią (1733) ogłosił królem polskim (po raz drugi; króla Polski także w latach 1704-09) Stanisława Leszczyńskiego (1677-1766), którego dążenia do korony popierał. Zmarł 12 listopada 1738 r. w Gnieźnie.

Na gładkim, szarym tle, ukazano popiersie - zwrócone 3/4 w prawą stronę - Teodora Andrzeja Potockiego, będącego w średnim lub starszym wieku (okalające jego twarz włosy są przeprószone siwizną), w czerwonej piusce na głowie i w czerwonej pelerynie nałożonej na białą komżę. W lewej ręce prymas trzyma zwój papieru, prawą natomiast ujmuje palcami złoty krzyż, zwisający na takimż złotym łańcuchu. Na piersiach duchownego spoczywa Order Orła Białego, zawieszony na szerokiej, błękitnej wstędze. Poniżej wizerunku znajduje się segment szarej barwy, w którym umieszczono napis, przedzielony herbem kościelnym i stanowiący część kompozycji malarskiej. Napis ów odnosi się do osoby portretowanego (Theodorus Princeps Potocki) i sprawowanych przez niego urzędów kościelnych (Archieipiscopus Gnesnensis Primas Regni Poloniae etc.).

Por. inny portret prymasa Teodora Andrzeja Potockiego ze zbiorów Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie, wykonany w technice pastelu na papierze (nr inw. Wil.1862).

Teodor Andrzej Potocki (1664-1738), prymas Polski, biskup chełmiński, biskup warmiński, arcybiskup gnieźnieński; Paweł Potocki, kasztelan kamieniecki; Eleonora z Sałtykowów Potocka; Order Orła Białego; herb kościelny.

Agnieszka Woźniak-Wieczorek