
List do Emilii Ratz
1945-04-15
Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN
Jest częścią kolekcji: Varia, Pamiątki rodziny Kramsztyków
Leon Prochaska (początkowo Leon Machauf) urodził się w 1911 r. w Krakowie. Był synem urzędnika bankowego Jakuba Machaufa i Zofii Gleisner. Rodzice Leona rozeszli się krótko po jego narodzinach. Po śmierci Jakuba w 1917 r. matka Leona wyszła ponownie za mąż za Johanna (Jana) Prochaskę. Z relacji rodziny wiemy, że Johann był prawdopodobnie Niemcem sudeckim. 13 sierpnia 1922 r. w Grodźcu (powiat Będzin) Żyd Leon Machauf został ochrzczony. W 1927 r., na mocy decyzji urzędowej, szesnastoletni wówczas Leon zmienił nazwisko na Prochaska. Te dwa wydarzenia prawdopodobnie uchroniły go później przed śmiercią w czasie Zagłady.
W sierpniu 1939 r. Leon otrzymał kartę mobilizacyjną z wezwaniem do Cytadeli Warszawskiej. Został powołany do 113. samodzielnej kompanii karabinów maszynowych obrony przeciwlotniczej, w której został dowódcą w stopniu kaprala podchorążego. Z jego wspomnień wiemy, że jeszcze pod koniec września 1939 r., nie widząc możliwości dalszej walki, dowódca „pozostawił żołnierzom wolną rękę”, co równoznaczne z rozwiązaniem kompanii.
W styczniu 1940 r. udało mu się uciec z Warszawy do Lwowa. Z relacji Krzysztofa Prochaski, syna Leona wiemy, że od czerwca 1941 r. do końca wojny posługiwał się fałszywym świadectwem urodzenia i chrztu. Jako ojciec Leona figurował w nich bowiem Jakub Prochaska (połączenie imienia ojca i nazwiska ojczyma). Nazwisko matki po pierwszym mężu (Machauf) zostało zamienione w dokumencie na polsko brzmiące – Machlicka. Oprócz fałszywego aktu urodzenia i chrztu Leon nosił przy sobie także czyste formularze tych dokumentów, na wszelki wypadek.
W lipcu 1945 r. rodzina Leona Prochaski została ewakuowana do Polski. Zamieszkali w Łodzi. W 1946 r. ożenił się z Joanną Kramsztyk. Małżeństwo doczekało się dwóch synów – bliźniaków Janusza i Krzysztofa. Leon zmarł 1994 r. w Łodzi, gdzie został pochowany.
O kufrze wiemy tyle, że posłużył Leonowi do przewiezienia rzeczy osobistych, a więc i całego życia, ze Lwowa do Łodzi, gdzie założył rodzinę i mieszkał do śmierci. Pamiątka była dla jego bliskich na tyle ważna, że zdecydowali się nie tylko zachować przedmiot, ale z czasem przekazać do zbiorów Muzeum POLIN tę jedną z niewielu pamiątek, jakie się po nim zachowały. To rodzaj symbolu tułaczki polskich Żydów, którym przyszło żyć w tych tragicznych dla nich czasach.
Marta Frączkiewicz
Autor / wytwórca
Wymiary
cały obiekt: wysokość: 26.5 cm, szerokość: 61 cm
Rodzaj obiektu
sprzęt i wyposażenie
Technika
klejenie, malowanie, szlifowanie, gięcie, lanie, łączenie, cięcie
Tworzywo / materiał
tkanina naturalna, metal, sklejka
Pochodzenie / sposób pozyskania
darowizna
Czas powstania / datowanie
Miejsce powstania / znalezienia
Właściciel
Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN
Numer identyfikacyjny
Lokalizacja / status
1945-04-15
Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN
XX wiek
Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN
1939
Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN
odkryj ten TEMAT
Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN
odkryj tę ŚCIEŻKĘ
Ścieżka edukacyjna