Serweta

Adamaszkowa serweta to jeden z trzech, oprócz cukiernicy i szczypiec do cukru (MHŻP-B/1-2) przedmiotów ocalałych z wyprawy ślubnej ofiarowanej Ewie Kramsztyk przez babkę Surę Rywkę vel Ewę Kramsztyk z domu Frühling z ikazji ślubu Ewy z Franciszkiem Bujakiem.

Małżonkowie poznali się w pensjonacie Wandy Czajkowskiej, gdzie Ewa mieszkała podczas studiów na Uniwersytecie Jagiellońskim, a Franciszek (także student krakowskiej uczelni) bywał w odwiedzinach u znajomych. Aby móc zawrzeć małżeństwo w obrządku katolickim, wywodząca się ze zasymilowanej rodziny żydowskiej Ewa, dwa tygodnie przed ślubem przyjęła chrzest.

Pan młody pochodził z biednej, chłopskiej rodziny. Przyszłą uniwersytecką karierę umożliwił mu ojciec, który chciał, aby Franciszek uczył się na księdza. Został więc wysłany do gimnazjum w Bochni, a następnie rozpoczął studia w Krakowie. Bujak nigdy nie zapomniał o swoich korzeniach, poświęcając większość swojej pracy naukowej – jako profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, Warszawskiego oraz Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie, a także karierę polityczną (jako minister rolnictwa), problemom wsi. Ewa Kramsztyk pochodziła z zupełnie innego środowiska. Dom wujostwa, Zygmunta Kramsztyka i Heleny z Zweigbaumów, którzy przyjęli na siebie wychowanie jej i siostry po śmierci rodziców, był miejscem spotkań ówczesnej elity intelektualnej Warszawy. Wuj przyjaźnił się m.in. z Elizą Orzeszkową i Tytusem Chałubińskim.

Ślub pochodzącej z inteligenckiej, zasymilowanej rodziny żydowskiej z akademikiem o chłopskim pochodzeniu był wówczas w Krakowie wydarzeniem na tyle sensacyjnym, że został odnotowany w prasowej kronice towarzyskiej.

Biała prostokątna serweta wykonana z adamaszku ozdobiona jest motywem kwiatowym, a dekoracja układa się w kształt prostokąta, którego linie biegną wzdłuż krawędzi tkaniny. Liście i kielichy kwiatów zwrócone się do środa prostokąta. W jednym z rogów wyhaftowany został monogram panny młodej „EK”.

Marta Frączkiewicz