Ikona: Koronacja Bogurodzicy/Maria Magdalena pod Krzyżem

Temat: Koronacja Bogurodzicy/Maria Magdalena pod krzyżem

Ikona Koronacja Bogurodzicy była namalowana ok. 1724 r. przez Michała Rutkowycza dla cerkwi p.w. Narodzenia Bogurodzicy w Kowalówce-Żukowie (gmina Cieszanów). W XIX w. na odwrocie już istniejącej ikony na naklejonej warstwie płótna domalowano wizerunek Marii Magdaleny adorującej ukrzyżowanego Chrystusa. Prezentowany temat i sposób obrazowania Koronacji Bogurodzicy przez Boga Ojca i Syna Bożego w obecności Ducha Świętego pod postacią gołębicy (Trójca Święta Nowego Testamentu) ukształtował się w zachodnioeuropejskiej sztuce sakralnej, gdzie rozpowszechnił się już od XIV w. W kościele rzymsko-katolickim kult Bogurodzicy Królowej szczególnie mocno rozwijał się po soborze trydenckim – na przekór protestanckiej niechęci do gloryfikowania Matki Bożej. Pomimo tego, że tekst Biblii nigdzie nie przywoływał wprost królewskiego tytułu Bożej Rodzicielki, już w pierwszych wiekach chrześcijaństwa Ojcowie Kościoła nazywali Bogurodzicę Królową panującą na ziemi i w niebie. W Bizancjum Matkę Chrystusa wyróżniano przysługującym władcom tytułem „Basilissy” i układano na jej cześć hymny. Strofy psalmu „po twej prawicy stanęła królowa strojna w złoto Ofiru„ (PS 45,10) posłużyły w XIV-XV w. do zobrazowania Bogurodzicy w szatach królewskich i koronie na głowie, razem z Janem Chrzcicielem adorujących tronującego w majestacie Chrystusa. Jednak Maria, wyniesiona nad wszystkie stworzenia przez godność Boskiego Macierzyństwa, nigdy nie była ukazywana w sztuce wschodniego chrześcijaństwa w akcie koronacji. Typowe dla łacińskiej ikonografii przedstawienia Koronacji Bogurodzicy pojawiły się w malarstwie ikonowym na terenach Rusi już po podpisaniu unii brzeskiej, w drugiej połowie XVII w., wraz z nasileniem wpływów sakralnej sztuki zachodnioeuropejskiej.

Teresa Bagińska-Żurawska https://orcid.org/0000-0002-9243-3967