Amfora nolańska czerwonofigurowa

Amfora to naczynie o jajowatym brzuścu na niskiej stopce i wysokiej szyjce z dwoma uchwytami (zwanymi imadłami). Tego typu naczynia występowały we wszystkich okresach ceramiki greckiej już od X w. p.n.e. Zabytek wilanowski reprezentuje typ tzw. amfory nolańskiej, które były wytwarzane głównie w latach 490-440 p.n.e.

Do naszych czasów amfora zachowała się w całości, jedynie jej wylew wymagał rekonstrukcji. Naczynie zostało ozdobione w technice czerwonofigurowej. Po jednej stronie została namalowana scena, która najprawdopodobniej przedstawia uskrzydloną boginię Eos goniącą młodzieńca z lirą (być może Tithonosa). Po drugiej stronie wazy widoczny jest młody mężczyzna ubrany w himation, wsparty na kiju. Dekoracja przedstawia mitologiczną scenę w której bogini zakochana w młodzieńcu porywa go. Taki temat był wielokrotnie podejmowany przez malarzy ceramiki.

Jak powstawało to naczynie? Najpierw kształt wytoczono na kole garncarskim oraz doklejono uchwyty. Po lekkim podeschnięciu malarz naszkicował na jej powierzchni zaplanowaną dekorację, a następnie malował używając do tego firnisu – specjalnie przygotowanej, delikatnej glinki bogatej w żelazo. Następnie dobrze wysuszoną amforę włożono do pieca, gdzie podlegała najpierw wypałowi z dostępem tlenu. W pewnym momencie otwory pieca zatkano, w ten sposób blokując dostęp tlenu do środka (być może dokładano także mokrego drewna). Dzięki jego brakowi żelazo zawarte w glinkach zmieniało kolor z czerwonego na czarny. W kolejnej fazie tlen ponownie wpuszczano do środka – wtedy części nieosłonięte firnisem stawały się znów czerwone. Po powolnym wystudzeniu pieca amfora była gotowa.

Agnieszka Żuber, na podstawie badań W. Dobrowolskiego

„Wazy Greckie Stanisława Kostki Potockiego”, Warszawa 2007.