Czterogłowa figura antropomorficzna

Dogonowie wierzą, że każde dziecko przychodzące na świat jest wcieleniem (nanie) któregoś z przodków. Słowem nanie określa się zarówno nieżyjącego przodka (nanie die – stary nanie), jak i dziecko, które jest jego wcieleniem (nanie dagi – mały nanie).

Pierwszym mitycznym nanie było dziecko, które urodziło się po śmierci Dyungo Seru przeobrażającego się w węża. Ciało dziecka było czerwone i pokryte plamami podobnie jak skóra węża i po licznych konsultacjach z wróżbitami okazało się, że jest wcieleniem zmarłego pierwszego przodka. Najczęściej wcieleniem dziecka jest krewny, który umarł przed jego narodzinami. Czasami za nanie uznaje się przodka, który nawiedza matkę we śnie, a w innych trudnych do ustalenia przypadkach rodzina zwraca się o pomoc do wróżbiarza.

Każdy człowiek jest wcieleniem któregoś ze swoich przodków. Ta swoista wędrówka dusz zawsze odbywa się według pewnego porządku: kobiety są nanie przodków żeńskich, a mężczyźni przodków męskich. Dogonowie uważają, że nanie przodków ulegają w obecnych czasach multiplikacji i jeden zmarły krewny może mieć kilka żyjących wcieleń nawet w jednej generacji.

Dogonowie wierzą, że wraz z nanie dziecko dziedziczy również charakter zmarłego oraz swoje przeznaczenie. Jeżeli zmarły pełnił jakąś ważną funkcję, dziecko będzie najlepszym kandydatem do przejęcia (w wieku dorosłym) tej samej roli. Idea nanie umacnia związek istniejący między dzieckiem a przodkiem. Mają oni względem siebie obowiązki. Żyjący winien jest oddawać cześć zmarłemu, a przodek opiekuje się swoim żywym wcieleniem.

Dogonowie uważają, że wędrówka dusz dotyczy wszystkich ludzi. Gdy kilka miesięcy po śmierci Marcela Griaule’a – francuskiego antropologa, który spędził wśród Dogonów wiele lat, urodził się jego wnuk François-Marcel, mieszkańcy Masywu Bandiagara nie mieli wątpliwości, że dziecko jest wcieleniem swego dziadka.

Wiara w nanie wśród Dogonów jest nadal żywa nawet wśród wyznawców islamu.

Ewa Prądzyńska