Vue prise de Parchatka

Widok z Parchatki pochodzi z albumu przedstawiającego widoki z Puław i okolic, powstałego na podstawie ilustracji wykonanych z natury przez Barbarę Czernof z Grotenów, prowadzącą wykłady w Instytucie Wychowania Panien. Jest to jej jedyne znane i przypisywane dzieło. Litografie wykonał Armande Cassagne, francuski malarz, akwarelista, litograf i pisarz w drukarni Auguste’a Bry w Paryżu.

Parchatka to wieś położona na wysokim prawym brzegu Wisły. Widoczna na obrazie aleja topolowa prowadziła do założonego przez Izabelę Czartoryską ogrodu romantycznego, zwanego Pustelnią. Drzewa usunięto w 2004 roku z powodu stwarzanego przez nie zagrożenia dla ruchu drogowego. Na wzniesieniu z lewej strony widać górę z trzema krzyżami. Miejsce to, zgodnie z założeniem księżnej Izabeli Czartoryskiej, miało upamiętniać jej ukochaną wychowankę, Zofię z Matuszewiczów Kicką, oraz dwójkę jej dzieci. Tragiczny los Zofii, zmarłej w wieku dwudziestu sześciu lat wskutek powikłań po porodzie, oraz dwójki zmarłych niedługo po urodzeniu dzieci wzruszył księżną Izabelę. Wydarzenie to zainicjowało wiele działań na rzecz lokalnej społeczności w postaci ufundowania szkół, a także wyposażenia kościoła włostowickiego. Grób Zofii znajduje się w kryptach kościoła św. Krzyża w Warszawie. W 1827 roku w Puławach księżna Izabela ufundowała krzyż w ulubionym miejscu wychowanki, później przeniesiony na cmentarz we Włostowicach. Pamięć o niej starano się zachować także przez stosowne nabożeństwo odbywające się 15 maja we Włostowicach, wynoszące zalety przedwcześnie zmarłej hrabiny. Rodzinna tragedia także męża Zofii – Ludwika – skłoniła do działania. Po jej śmierci zimą wyruszył w pieszą, indywidualną pielgrzymkę do Częstochowy. Krzyże parchackie stanowiły prawdopodobnie punkt orientacyjny, o czym świadczy uwzględnienie ich w postaci piktogramów na Topograficznej Karcie Królestwa Polskiego w 1839 roku.

Miejsce to opisał w 1885 roku Wojciech Gerson: „Wzgórze na lewej stronie ponad wioską Parchatką, niegdyś całe pięknym owocowym było pokryte ogrodem, dziś je dzikie zalegają krzewy i gdzieniegdzie grusza świegocącym wróblom za schronienie służy i ponad głębokim parowem, jak na Golgocie, trzy krzyże nad pustką panują”.

Klara Sadkowska