Uchwyt do kotary

Uchwyt do podpięcia kotary z mosiądzu (odlew cyzelowany) pochodzi z XIX wieku, z kolekcji Potockich. Składa się z tarczy przyściennej w formie stylizowanego kartusza, bogato zdobionego ornamentem z owalnego wieńca laurowego zwieńczonego ozdobnie uformowaną wstęgą. Pod wieńcem ornament ze stylizowanych liści, u dołu zwieńczony stylizowaną szyszką z liści akantu. W dolnej części kartusza wygięty do góry uchwyt, profilowany, ozdobiony rozetami, w miejscu połączenia uchwytu z tarczą ornament perełkowym. Całość tarczy profilowana. Zasłony spełniały w domach dwie funkcje, dekoracyjną i użytkową. Historia zasłon sięga starożytności. Zasłony rozpowszechniły się w XIX wieku, kiedy w wyniku rewolucji technicznej rozpoczęto produkcje maszynową tkanin, a co za tym idzie stały się one dostępne dla różnych warstw społecznych. Dekoracyjna funkcja to wypełnienie otworu okiennego przeważnie ozdobną tkaniną, czasami o bogatej pasmanterii oraz ograniczenie dużego nasłonecznienia wnętrza. Tkanin używane na zasłony były różnorako podpinane, przeważnie spinano je po obu stronach okna, ozdobnymi sznurami z okazałymi chwostami. Funkcja użytkowa zasłon polegała głównie na dodatkowym ociepleniu pomieszczeń, zwykle niedogrzanych. Kotary wykonywane były często z aksamitu, pluszu, rypsu które jako materiały dobrze izolujące od przeciągów, chroniły dodatkowo nieszczelne okna. W wypadkach użycia innych tkanin m. in. adamaszku podszywano je flanelą i podszewką od strony okna. Możliwość podpinania zasłon (m.in. dzięki uchwytom) rozpowszechniła się w XVII wieku w Anglii by potem opanować całą Europę. Dzisiaj mimo używania różnego rodzaju żaluzji i innych rozwiązań technicznych powraca moda na zasłony materiałowe, podpinane po obu stronach dla symetrii i ozdoby wnętrz. Uchwyty, podobnie jak i inne przedmiotu użytku codziennego, ulegały modzie i zmieniały swój wygląd i sposób dekoracji w zależności od panującego w sztuce stylu. Z zbiorach zamku zachowało się dużo tego typu uchwytów (przeważnie dwa na okno), a tutaj prezentujemy najbardziej ciekawe. Opisywany uchwyt pochodzi z jednego z okien w Gabinecie Ordynata na parterze zamku.

Przemysław Kucia