Żelazko na węgiel z kominem

Żelazko to urządzenia służące do prasowania, czyli wygładzania zagnieceń na tkaninie czy skórze pod wpływem działania gorącej temperatury i nacisku. Przed wynalezieniem żelazek elektrycznych jednymi z powszechnie używanych były żelazka na węgiel. Nagrzewano je do odpowiedniej temperatury poprzez umieszczenie w środku żaru. Wadą tego typu urządzeń było to, że popiół z żelazka mógł zabrudzić prasowaną tkaninę a wydobywające się z niego iskry nawet ją przypalić. Dodatkowo, osoba prasująca była narażona na działanie powstałego podczas spalania szkodliwego dymu. By temu zaradzić, część z żelazek na węgiel posiadała, będące ich integralną częścią kominy, które kierowały dym z dala od prasującego.

W zbiorach etnograficznych Muzeum Narodowego w Szczecinie znajduje się żelazko na węgiel z kominem w kształcie głowy smoka. W czasie prasownia dym wydobywał się przez otwartą paszczę zwierzęcia. Głowa skierowana jest w prawą stronę co sugeruje, że było to żelazko przeznaczone dla osób praworęcznych. Tego typu żelazka, znacznie rzadziej, produkowano również z kominem odwróconym stronę przeciwną – dla leworęcznych. Z tyłu żelazka znajduje się otwór służący do regulowania dopływu powietrza do wnętrza urządzenia. Zwiększał się on po otwarciu klapki, która jednak nie zachowała się do czasów współczesnych. Zwiększenie dopływu powietrza powodowało mocniejsze żarzenie się węgli i podniesienie temperatury żelazka. Rączka żelazka wykonana jest z drewna, poniżej niej zamontowana jest blaszka chroniąca dłoń przed gorącem wydzielanym przez urządzenie. Wielkość i ciężar żelazka wskazują na to, że służyło do prasowania grubych tkanin.

Agnieszka Słowińska