Żelazko na węgiel

Żelazko na węgiel to urządzenie służące do prasowania, czyli wygładzania tkanin lub skór przy wykorzystaniu odpowiedniej temperatury i nacisku. Kształtem przypominało współczesne żelazka elektryczne. Nagrzewane było jednak przez umieszczone w jego wnętrzu, na wyjmowanym ruszcie, rozżarzone węgle. W odróżnieniu od swojego poprzednika – żelazka kumulacyjnego, które szybko traciło ciepło i trzeba je było w trakcie pracy ponownie nagrzewać, żelazkiem na węgiel można było prasować przez dłuższy czas, ponieważ żar podtrzymywał wysoką temperaturę. Wadą żelazka na węgiel było to, że w trakcie prasowania istniało ryzyko zabrudzenia tkaniny popiołem lub nawet wypalenia w niej dziurek przez wydostające się z urządzenia iskry. W trakcie spalana węgla wydzielał się również dym szkodliwy dla osoby prasującej.

Żelazka na węgiel były przedmiotami codziennego użytku przed upowszechnieniem się dostępu elektryczności. Od końca XIX do pierwszej połowy XX wieku były najpopularniejszym rodzajem żelazek, zwłaszcza na wsiach. W Polsce, w miejscach słabo zelektryfikowanych, używano ich jeszcze w drugiej połowie XX wieku.

W zbiorach etnograficznych Muzeum Narodowego w Szczecinie znajduje się żelazko na węgiel o typowym kształcie. W dolnej części korpusu znajdują się otwory umożliwiające dopływ powietrza do wnętrza urządzenia. Ma ciekawy, ozdobny uchwyt w formie głowy smoka o dość ptasich cechach, a na wewnętrznej stronie pokrywy cyfrę 2 i sześcioramienną, niewielką gwiazdę, stanowiące prawdopodobnie oznaczenia producenta.

Agnieszka Słowińska