Kosz z pokrywą

Prezentowany kosz pochodzi z dorzecza rzeki Xingu w Brazylii. Do zbiorów Muzeum Narodowego w Szczecinie trafił dzięki współpracy z Anną Kowalską-Lewicką, etnolożką i amerykanistką, która w latach czterdziestych XX wieku prowadziła badania etnologiczne w Ameryce Południowej. Najprawdopodobniej służył do przechowywania rzeczy osobistych, takich jak fajki, grzebienie, tabakiery. Indianie umieszczali je dość wysoko, praktycznie pod samym dachem chaty, chroniąc zawartość koszy przed szkodnikami, a także przed dziećmi. Wśród wytworów plecionych Indian Amazonii wyróżnić można obiekty wytwarzane doraźnie, które można było w każdej chwili porzucić i szybko zastąpić nowymi. Las tropikalny dostarcza ogromnej ilości palm, bambusów, pnączy oraz trzcin, które po specjalnej obróbce wykorzystywane są w plecionkarstwie. Do ich pozyskiwania używa się jedynie noża, a przy wyplataniu wystarczają zręczne palce i zęby plecionkarza. Indianie wytwarzają również przedmioty plecione wielorazowego użytku, w wykonanie których plecionkarz wkłada więcej wysiłku. Wiele z nich zdobią wzory geometryczne, które uzyskuje się dzięki zastosowaniu włókien w dwóch różnych kolorach ¬– naturalnie jasne włókna farbowane są na ciemny kolor. Asortyment przedmiotów wyplatanych jest bardzo szeroki. W językach indiańskich nie istnieje jedno słowo określające obiekty plecione, za to występuje wiele słów, które oddają ich funkcję. Otis Tufton Mason, amerykański etnolog, wyróżnił aż 116 funkcji indiańskich obiektów plecionych. Plecionkarstwo związane jest przede wszystkim z pozyskiwaniem pożywienia. Wyroby te najczęściej służą do zbierania, transportowania, przechowywania, suszenia, wyciskania, odcedzania, mieszania, gotowania i w końcu serwowania jedzenia. Obiekty plecione wykorzystywane są także w handlu oraz podczas lokalnych uroczystości, a wzory na nich umieszczane opowiadają historie związane z indiańską kosmologią i mitologią.

Katarzyna Findlik-Gawron