Pierścień z turkusem księcia Franciszka I (1577 - 1620)

Turkusy ze względu na niezwykły, intensywnie niebieski lub niebieskozielony kolor, używane były w biżuterii już od starożytności. Ich największe i najwyższej jakości złoża znajdują się na terenie dawnej Persji (obecnie Iranu). Perskie turkusy docierały do Europy od średniowiecza szlakiem prowadzącym przez Turcję – stąd ich nazwa oznaczająca turecki kamień. Przypisywano im szczególne właściwości – miały chronić właściciela od nieszczęścia i schorzeń. Wierzono, że kamień ten zmienia odcień pod wpływem choroby osoby, która go nosi.

Pierścień z dużym intensywnie niebieskim, lekko żyłkowanym turkusem w gęsto puklowanej oprawie wydobyty został w 1946 roku z sarkofagu księcia pomorskiego Franciszka I, z krypty kościoła zamkowego w Szczecinie. Wymieniany był w opisie stroju, w którym pochowany został władca, jest on również widoczny na portrecie pośmiertnym Franciszka z katedry w Merseburgu. Książę nosił go na palcu wskazującym prawej ręki. Interesująco ukształtowana jest szyna pierścienia – jej końce ujmujące oprawę kaboszonu zakomponowane zostały z motywów floralnych, które oglądane z boku przypominają paszcze fantastycznych zwierząt.

Pierścienie z turkusami nie były rzadkością na pomorskim dworze. Wymieniane są w inwentarzach klejnotów książęcych, duży pierścień z niebieskim owalnym kamieniem widoczny jest również na znajdującym się w zbiorach szczecińskiego muzeum portrecie księcia Filipa I (dziadka Franciszka I), namalowanym w 1541 roku przez Lucasa Cranacha Młodszego.

Monika Frankowska-Makała