Przed lustrem

Obraz „Przed lustrem” został namalowany w 1942 roku w okresie, kiedy Czedekowscy mieszkają w Wiedniu, a malarza obejmuje wydany przez gestapo zakaz wykonywania zawodu. Pomimo coraz większych trudności ze zdobyciem farb i płótna artysta maluje. Są to portrety o mniejszych rozmiarach, do których czasem pozuje córka artysty Helena. Tu została przedstawiona tylko do ramion. Patrzy na wprost, przegląda się w naszych oczach, bo widz jest lustrzaną taflą, w której śledzi swoje odbicie. Spokojna twarz o zaróżowionych policzkach, prostym nosie i ładnie zarysowanych naturalnie koralowych ustach. Brązowe, szerokie brwi są oprawą do piwnych oczu, które z uwagą spoglądają na nas. Ciemne włosy odsłaniają czoło i zaczesane puchatymi falami są spięte z tyłu głowy. Różowobiałą mgiełką leży na nich woalka, którą Helena próbuje upiąć. Woalka kładzie się także na ramionach i podtrzymywana jest przez dłonie z prawej strony głowy. Palce lewej uniesionej dłoni przytrzymują tkaninę, by prawa mogła wbić szpilkę do włosów. Na szyi krótki sznur pereł, które są najchętniej malowanymi klejnotami przez Czedekowskiego. Palce zdobią delikatne złote pierścionki. Jasnoróżowa woalka stanowi kolorystyczne urozmaicenie ciemnej, grafitowej bluzki, czy też sukni. Skromność stroju, jego koloryt bardzo dobrze współgrają w poważnym wyrazem twarzy młodej kobiety. Tłem z prawej strony jest fragment wzorzystej tkaniny w ciepłych odcieniach brązu i zgaszonej żółci. Zaś lewy górny róg to spopielałe ciemne i jasne zielenie ściany, pomieszane z kolorem brązowym, który spaja oba fragmenty tła. To bardzo udane płótno Bolesława Czedekowskiego, choć brak w nim gry światłocienia, którą dobrze operował malarz. Ale przecież Helena tylko przegląda się w lustrze…

Bolesław Jan Czedekowski (1885-1969) polski malarz, urodzony w Wojniłowie we wschodniej Galicji. Studiował w  wiedeńskiej Akademii Sztuk Pięknych, później był uczniem profesora Kazimierza Pochwalskiego oraz Heinricha von Angelego, dwóch znakomitych portrecistów. Swoją pierwszą pracownię otworzył w Wiedniu i z tym miastem był chyba najbardziej związany w okresie wczesnej działalności artystycznej. Tu także mieszkał w czasie I wojny światowej zyskując powoli uznanie za portrety arystokratek i żon wyższych oficerów. Swoje prace wystawiał w Wiedniu, Paryżu, Warszawie i Krakowie nie zyskując w Polsce początkowo zbyt pochlebnych opinii. Po II wojnie światowej wyemigrował do Stanów Zjednoczonych, a w latach 60-tych powrócił do Wiednia i tu zmarł 8 lipca 1969 roku. Pochowany został w Lofer koło Salzburga. Był dwukrotnie żonaty – pierwszy związek z Wiedenką Eugenią Nell zawarł w 1913 roku i doczekał się córki Heleny. Jako wdowiec poznał Herthę Aujezdecky, która została jego drugą żoną i po śmierci artysty ofiarodawczynią licznych płócien zgromadzonych w łańcuckim muzeum.

Dorota Błoniarz