treść serwisu

Półgrosz koronny Kazimierza Jagiellończyka

Nota popularyzatorska

Początek wojny z zakonem krzyżackim zmusił Kazimierza Jagiellończyka do poszukiwania środków finansowych na jej prowadzenie. Jednym z nich był zysk z emisji monety. W konsekwencji w 1456 roku uruchomiono zamkniętą od 1444 roku mennicę koronną w Krakowie. Z powodu niedoboru kruszcu początkowo emitowano głównie denary o niskiej zawartości srebra, jednak już w styczniu 1455 roku na sejmie w Łęczycy podjęto decyzję o emisji półgroszy, których produkcję zawieszono za panowania Władysława Warneńczyka. Ich emisja miała zapewniać wymienialność lichych denarów na pełnowartościową monetę. Mimo takiego założenia wartość półgroszy stopniowo się pogarszała. Początkowo zarząd mennicy powierzono Stanisławowi Morsztynowi, który pełnił tę funkcję od 1456 do 1479 roku. Już w roku 1471 dokonano pierwszej dewaluacji półgrosza. Jego waga spadła z 1,58 g do 1,3 g. Kolejne obniżenie nastąpiło za czasów zarządu podskarbiego koronnego Piotra z Kurozwęk. Od 1479 roku waga półgrosza spadła do 0,92 g. Przy zachowaniu udziału srebra na poziomie około 75 procent do wybijania poszczególnych monet przeznaczano początkowo 1,184 g kruszcu, następnie 0,98 g, by za czasów Piotra z Kurozwęk dojść do poziomu zaledwie 0,689 g srebra. Pogorszeniu wartości monety towarzyszyło obniżenie jakości używanych stempli menniczych. Zmieniało się także podejście do ilości emitowanych monet. Za czasów Stanisława Morsztyna wybijano głównie denary, półgrosze zaś emitowano w niewielkiej ilości. Co więcej, po zakończeniu wojny trzynastoletniej w 1466 roku czasowo jeszcze bardziej zmniejszono produkcję, być może nawet zaprzestano ich wybijania. Gdy funkcję zarządcy mennicy krakowskiej objął Piotr z Kurozwęk, emisja półgroszy uległa gwałtownemu zwiększeniu przy jednoczesnym całkowitym porzuceniu produkcji denarów. Zarządca ten wprowadził, utrzymywany do XVIII wieku, zwyczaj sygnowania monet wybijanych w mennicy królewskiej znakiem podskarbiego koronnego. W miejsce stosowanych za czasów Stanisława Morsztyna oznaczeń literowych MK, TM i FM, których wymowa nie jest jasna, pojawiła się pięcioramienna róża nawiązująca do herbu Piotra z Kurozwęk. Utrzymywana do 1479 roku dość wysoka wartość półgroszy skłaniała do fałszerstw. W efekcie wśród zachowanych egzemplarzy z lat 1456–1479 większość to falsyfikaty.

Leszek Poniewozik

Informacje o obiekcie

Informacje o obiekcie

Autor / wytwórca

Kazimierz IV Jagiellończyk, król Polski (1427-1492)

Rodzaj obiektu

moneta

Technika

bicie stemplem

Tworzywo / materiał

srebro

Czas powstania / datowanie

1479 — 1492

Miejsce powstania / znalezienia

powstanie: Polska (Europa)

Właściciel

Muzeum Narodowe w Lublinie

Numer identyfikacyjny

N/5262/ML

Lokalizacja / status

obiekt nie jest teraz eksponowany

Może Cię również zainteresować:

Dodaj notatkę

Edytuj notatkę

0/500

Jakiś filtr
Data od:
Era
Wiek:
+
Rok:
+
Data do:
Era
Wiek:
+
Rok:
+
asd