Trozella

Naczynie o ciekawej formie wyróżnia się spośród innych obiektów ze zbioru ceramiki greckiej w kolekcji wilanowskiej. Jest to nestoris, częściej spotykana pod włoską nazwą trozzella. Charakteryzuje ją owalny brzusiec spoczywający na płaskiej stopce, a przede wszystkim wstęgowe, wysokie uchwyty. W ich dwóch punktach – na szczycie oraz w miejscu mocowania umieszczono płaskie dyski. To od nich naczynie wzięło swoją włoską nazwę – trozzella to zitalianizowana wersja słowa tròzzula pochodzącego z dialektu z okolic Salento i oznaczającego „koło”. Ten wyjątkowy kształt to lokalna forma mesapijska. Messapiowie byli ludem zamieszkującym okolice dzisiejszego Salento (Południowe Włochy).

Naczynie wilanowskie zachowało się do naszych czasów w stosunkowo dobrym stanie, z jednym tylko niewielkim ubytkiem. Wykonane zostało z beżowej gliny i udekorowane czarnym firnisem (pokostem). Jego dekoracja malarska jest w wielu miejscach przetarta i złuszczona, ale wciąż dobrze widoczna. Trozzella została ozdobiona motywami geometrycznymi – charakterystycznymi dla ceramiki mesapijskiej. Pojawiają się na niej pasy, punkty i romby, a także bardzo często spotykane promieniste linie na dyskach dekorujących uchwyty.

Interesująca jest także sama historia obiektu. Ilustracja przedstawiająca naczynie pojawia się już w albumie H. Skimborowicza i W. Gersona Willanów. Album. Zbiór widoków i pamiątek wydanym w roku 1877, co świadczy o jej przynależności do kolekcji wilanowskiej już w tym okresie. Autorzy podają także informacje o kartkach, które miały się znajdować przy niektórych zabytkach i mówić o ich pochodzeniu. Kartka z odpowiednim napisem miała też towarzyszyć trozzelli: Ta waza, znaleziona pomiędzy Folignano a Savito w królestwie Neapolitańskim, co Włochy nazywają Magna Grecia a dziś Pulia (…). Autorstwo tych napisów było przypisywane samemu Stanisławowi Kostce Potockiemu, jednak teza ta została poddana w wątpliwość i obalona przez Witolda Dobrowolskiego w jego książce Wazy greckie Stanisława Kostki Potockiego. Bez wątpienia jednak trozzella stanowi jeden z najbardziej interesujących i stanowiących najstarszy trzon kolekcji wilanowskiej obiektów.