100 złotych

Zakończenie pierwszego dziesięciolecia istnienia odrodzonego w 1918 roku państwa polskiego przyniosło radykalne pogorszenie sytuacji gospodarczej. Wiązało się to z ogólnoświatowym kryzysem zapoczątkowanym 29 października 1929 roku na giełdzie nowojorskiej. Wśród państw najbardziej dotkniętych skutkami kryzysu znalazła się Polska. Wiązało się to z utrzymywaniem przez polski rząd wymienialności waluty na złoto oraz niechęcią wobec propozycji dewaluacji złotego. Fakt ten w znacznym stopniu utrudniał prowadzenie aktywnej polityki przeciwdziałania skutkom kryzysu i przez długi czas opóźniał pobudzenie gospodarcze. W efekcie przełamywanie kryzysu w przemyśle zaczęło być widoczne w 1933 roku, o wyjściu z recesji można mówić dopiero w roku 1935. Mimo to jeszcze w 1936 roku wartość produkcji polskiej gospodarki osiągnęła zaledwie 72% stanu z roku 1929.

Mimo niechęci rządu do ratowania polskiej gospodarki poprzez zwiększony druk pieniędzy w obiegu stale pojawiały się nowe emisje banknotów. Jednym z nich był banknot stuzłotowy z charakterystycznym wizerunkiem dębu na rewersie. Po raz pierwszy decyzję o emisji tego nominału podjęto 2 czerwca 1931 roku. Niecałe dwa miesiące po wprowadzeniu go do obiegu, co nastąpiło 15 września 1934 roku, zadecydowano o drugiej emisji, która do rąk mieszkańców Polski trafiała od 1 października 1937 roku. Banknoty obu emisji pozostawały w obiegu do 31 stycznia 1940 roku, a zatem także w pierwszych miesiącach okupacji niemieckiej. Po tej dacie część banknotów stuzłotowych – po naniesieniu odpowiedniego nadruku – władze Generalnego Gubernatorstwa utrzymały w obiegu do 20 maja 1940 roku. Autorem projektu banknotu był Józef Mehoffer, wybitny malarz i grafik okresu Młodej Polski. Płyty wykorzystane do druku wykonali Włodzimierz Vacek (awers) i profesor Eugène Gaspé vel Gasperini, francuski grawer pochodzący z włoskiej Parmy (rewers).

Specyficzną cechą banknotów stuzłotowych były znaki wodne. Oprócz umieszczonego na marginesie głównego motywu w postaci wizerunku królowej Jadwigi oraz określenia nominału niektóre banknoty posiadały znaki w kształcie kolejno ułożonych znaków +x+, banknoty drugiej emisji zaś także w postaci niewielkich pionowych kresek. Prezentowany egzemplarz należy do późniejszej emisji i nie posiada dodatkowych znaków wodnych.

Leszek Poniewozik