Ciosła krzemienna

Narzędzie krzemienne trafiło do szczecińskich zbiorów muzealnych w 1910 roku wraz z kilkunastoma innymi znaleziskami wydobytymi na wysokości ówczesnych wsi Ognica (niem. Nipperwiese), Podjuchy (niem. Podejuch) i Zdroje (niem. Finkenwalde) w trakcie intensywnych prac regulujących Odrę, prowadzonych w początkowych dekadach XX wieku. Odkrycia archeologiczne dokonywane przy okazji przebudowy biegu rzeki i skierowania głównego koryta ujściowego jej wschodnim ramieniem były na tyle liczne i wartościowe, że w 1909 roku władze państwowe zdecydowały się zobligować resort robót publicznych do zadbania o ich losy i przekazywania do kolekcji muzealnych. Najczęściej zabytki takie znajdowano w koszach maszyn płuczących, w których gromadziły się kamienie i inne przedmioty. Odnotowywano przy tym ich lokalizację, a jeśli było to możliwe, także informacje o kontekście zalegania.

Takie dane zebrano w przypadku kilku zabytków wybagrowanych z Odry Wschodniej (Regalicy) w pierwszym dziesięcioleciu XX wieku w rejonie Szczecina Podjuch, na 735 kilometrze rzeki. Odnotowano również, że w pobliżu występowały pozostałości konstrukcji z pali dębowych, które prawdopodobnie miały związek z istniejącą tutaj w pradziejach przeprawą przez rzekę.

Narządzie krzemienne pierwotnie zostało opisane jako siekiera ze zniszczonym ostrzem. Znacznie później zwrócono uwagę na ukształtowanie szerszych powierzchni przedmiotu w sąsiedztwie zniszczonego ostrza. Jedna jest delikatnie wklęsła, a druga wypukła, co sugeruje, że ostrze widziane od przodu miało kształt łukowaty. Taki szczegół techniczny wyróżnia narzędzia w typie cioseł, służących do ciosania drewna wzdłuż jego włókien. Z ich użyciem łatwiej można było wyżłobić powierzchnie wklęsłe, np. koryt lub łodzi jednopiennych (dłubanek).

Czworościenna, trapezowata forma z wąskim i tępym obuchem pozwala łączyć narzędzie z neolityczną kulturą pucharów lejkowatych.

Krzysztof Kowalski