Kleopatra u stóp Juliusza Cezara

Temat obraz zaczerpnięty został z „Żywota Marka Antoniusza” Plutarcha z Cheronei (z II w. n.e.). opisuje on spotkanie Oktawiana z królową Egiptu, Kleopatrą, po jego zwycięstwie nad Markiem Antoniuszem w bitwie pod Akcjum w 31 r.p.n.e. Ostatnia królowa hellenistycznego Egiptu (panująca w latach 51–30 p.n.e.), nosząca tytuły Królowa, Nowa Bogini, Bogini Miłująca Ojca, Bogini Miłująca Ojczyzn, jest ukazana w krytycznym momencie swego życia, pogrążona w rozpaczy, okryta żałobą po pochowaniu ciała Antoniusza. Jak czytamy u Plutarcha, trawiona gorączką i osłabiona, nie chciała żyć, odmawiając posiłków. Oktawian jednak wiedział, jak zagrać na strunach jej duszy i podsycił jej lęki o los dzieci. Wówczas przekazała mu inwentarz swych skarbów, obiecując mu oddać wszystko. Gdy Seleukos, jeden z jej sług, oskarżył ją, że zataiła kilka przedmiotów, zapłonęła straszliwym gniewem i wyjaśniła, że miały to być prezenty dla Oktawii i Liwii, którymi chciała sobie zjednać jego przychylność. Po tym spotkaniu Oktawian wyszedł bardzo zadowolony z siebie, że przechytrzył Kleopatrę, tymczasem sam został oszukany. Ostatecznie Kleopatra po nieudanych pertraktacjach ze zwycięzcą, w czasie których zabiegała o zapewnienie władzy w Egipcie swoim potomkom, 12 sierpnia 30 r. p.n.e. popełniła samobójstwo.

Ciemny koloryt tego obrazu współgra z mrocznością i niejednoznacznością przedstawionej sceny. Kompozycja obrazu dobrze świadczy o zdolnościach malarza. Każdy z bohaterów otrzymał swoją przestrzeń: jest miejsce i na teatralne ruchy, i na dramatyczne zawołania. Kleopatra składając ręce na – wciąż ponętnej – piersi zastyga w dramatycznej pozie, stojący w pełnej zbroi, w postawie zwycięzcy, z ręką wspartą na mieczu mężczyzna wyraźnie pozostaje nieobojętny na jej wdzięki. Scenie przygląda się grupa rzymskich żołnierzy. Dobór kolorów, rysunek i sposób wykończenia szczegółów także jak najlepiej świadczą, o umiejętnościach warsztatowych malarza i jego wrażliwości. Powstało dzieło spójne i wyraziste.

Obraz wilanowski jest kopią dzieła „Kleopatra i Oktawian” powstałego m. 1630 a 1649 r. (olej na płótnie, 280 x 250 cm) przechowywanego w Muzeach Kapitolińskich (nr inw. PC 133).

Dominika Walawender-Musz