Potocki Ignacy (1750-1809) - portret

Hrabia Roman Ignacy Franciszek Potocki (1750-1809) był synem Eustachego Potockiego, generała artylerii litewskiej i jego żony Marianny z Kątskich (Kąckich) Potockiej. Jako wysoki urzędnik państwowy (pełnił urząd marszałka wielkiego litewskiego), współtworzył Konstytucję 3 Maja (1791). Zmarł bezpotomnie w Warszawie 30 sierpnia 1809 r. Syn i dwie córki, które przyszły na świat w jego związku małżeńskim z księżniczką Izabelą Elżbietą Lubomirską (1755-1783), nie przeżyły nawet wieku dziecięcego, dlatego też spadkobiercą Ignacego Potockiego stał się bratanek, Aleksander Stanisław Potocki (1776-1845), właściciel klucza wilanowskiego po ojcu, Stanisławie Kostce Potockim (1755-1821).

Ignacy Potocki został przedstawiony w młodym wieku, w ujęciu popiersiowym, zakomponowanym w owalu, na gładkim, ciemnoszarym tle, w modnej peruce en catogan z lokami zachodzącymi na uszy. Odziany jest w ciemnoniebieski frak, przepasany szeroką błękitną wstęgą Orderu Orła Białego (gwiazda orderowa przy boku). Wkoło szyi hrabia ma zawiązany biały fular z żabotem. Na piersiach Ignacego Potockiego spoczywa krzyż Orderu Świętego Stanisława (krzyż orderowy zawieszony na wstędze, czerwonej z białymi krawędziami).

Autorstwo obrazu bywa hipotetycznie wiązane z Aleksandrem Kucharskim (1741-1819). Zygmunt Batowski (1876-1944), znawca między innymi zbiorów malarstwa z kolekcji gołuchowskiej książąt Czartoryskich, poświęcił cały passus swojej wydanej po II wojnie światowej monografii twórczości Kucharskiego portretom Ignacego Potockiego ze zbiorów wilanowskich: „Mieszczą się na koniec w liczbie osób, które się portretowały ongiś u Kucharskiego, jeszcze dwaj Polacy: Ignacy Potocki, marszałek litewski i brat jego Stanisław Kostka, późniejszy minister, pisarz i zbieracz. Nie wiadomo, jaki los spotkał te portrety. Wcześnie utworzyły one ubytek zbioru Stanisława K. Potockiego, do którego należały. Wiadomość o nich plącze się w inwentarzach archiwum wilanowskiego, potym tai się bodaj pod pozycjami nie wymieniającymi nazwisk malarzy przy portretach obydwóch Potockich, a natrafia ona na trudności identyfikacji wskutek nadwątlenia tradycji miejscowej i tej okoliczności, że niektóre z tych portretów zostały przeniesione w dalsze strony, drogą działów rodzinnych. Co do Ignacego Potockiego, to połączenie jego nazwiska z nazwiskiem naszego malarza występuje dwukrotnie w starych inwentarzach zbiorów Potockich” (Z. Batowski, Aleksander Kucharski. Z 9 tablicami poza tekstem, „Prace z Historii Sztuki wydawane przez Towarzystwo Naukowe Warszawskie” III, 1, Warszawa 1948).

Drugim nazwiskiem, z którym łączono autorstwo portretu, jest Mateusz Tokarski (1747-1807), nadworny malarz króla Polski Stanisława Augusta Poniatowskiego.

Roman Ignacy Franciszek Potocki (1750-1809); Eustachy Potocki; Marianna z Kątskich (Kąckich) Potocka; Izabela Elżbieta Lubomirska (1755-1783); Aleksander Kucharski (1741-1819); Mateusz Tokarski (1747-1807); Zygmunt Batowski (1876-1944); Aleksander Stanisław Potocki (1776-1845); Stanisław Kostka Potocki (1755-1821); klucz wilanowski; Order Orła Białego; Order Świętego Stanisława; peruka en catogan; król Polski Stanisław August Poniatowski; Konstytucja 3 Maja (1791).

Agnieszka Woźniak-Wieczorek