Maska calao

Mit o pochodzeniu masek został zanotowany przez Marcela Griaule’a w latach trzydziestych XX wieku. Wynalazcami masek byli Andumbulu – niskorosły lud mieszkający w buszu. Pewnego dnia, w czasach, gdy Dogonowie mieszkali jeszcze w kraju Mande, dwie kobiety pracujące w polu usłyszały dźwięki bębnów i zaciekawione podążyły za muzyką. Na małej polanie w buszu ujrzały Andumbulu, którzy tańczyli, śpiewali i pili piwo przy ołtarzu buguturu. Obok ołtarza, na żelaznej dolabie (siedzisku) siedział starzec o imieniu Albarga. Andumbulu odprawiali rytuały Sigi na cześć swoich zmarłych i śpiewali podziękowania dla starego Albargi, który dostarczył im piwo z prosa. Kobiety wróciły do wioski, a jedna z nich zrelacjonowała wszystko swojemu mężowi. Ten nakazał jej wrócić do buszu i przynieść przedmioty, o których opowiadała. Kiedy wróciła na miejsce Andumbulu wciąż świętowali. Kobieta chcąc ich przegonić rzuciła kamieniem w starca. Uczestnicy zgromadzenia uciekli przestraszeni, porzucając w popłochu wszystkie rzeczy oraz powalonego kamieniem Albargę. Kobieta ubrała się w znalezione włókna i powróciła do wsi. Wszyscy mieszkańcy przerazili się ogromnie na jej widok i uciekli z wioski. Mężczyźni dostrzegli wówczas potencjał drzemiący w przedmiotach należących wcześniej do Andumbulu, siłę pozwalającą uzyskać dominację i podstępem odebrali je kobiecie. Z obawy przed kobietami i kolejną kradzieżą, ukryli maski w miejscu położonym na uboczu wioski, zwanym potocznie „schroniskiem”. W tym samym miejscu zamieszkał schwytany przez Dogonów Andumbulu Albarga, który wyjaśnił mężczyznom tajemnice związane z maskami oraz nauczył ich właściwego obchodzenia się z nimi. Z czasem w wyniku kolejnych wzajemnych kradzieży, maski rozprzestrzeniły się wśród dogońskich wiosek.

Ewa Prądzyńska