Fotografia nierozpoznanego mężczyzny, ujętego na wprost
2. połowa XIX wieku
Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN
Jest częścią kolekcji: Fotografie ze zbiorów Haliny z d. Baruch Kamińskiej (Mamelokowej)
Fotografia prawdopodobnie matki Józefa Mameloka. Siedzi w czarnej, zapewne atłasowej, obszernej sukni z białym kołnierzem; ma upięte włosy. Patrzy na wprost. Tło za kobietą nie jest typowo gabinetowe, raczej naturalne – salon?
Domniemanie opisującej zdjęcie Haliny z Baruchów, że na fotografii przedstawiona jest matka jej męża, Józefa Mameloka (nazywanego w rodzinie Dziadusiem), wydaje się uzasadnione, jako że kobieta w momencie wykonywania fotografii jest co prawda dużo starsza niż w momencie wykonywania innego zdjęcia (na którym jest ukazana wspólnie z mężem Bolesławem Mamelokiem, MPOLIN-A25.1.44), niemniej twarze na obu wizerunkach są podobne.
Należy jednak odnotować poważne zastrzeżenie związane z datowaniem i autorstwem zdjęcia. Eleonora Mamelok zmarła w 1897 roku, natomiast fotografia jest naklejona na oryginalny karton firmowy z tłoczonym złotem logotypem fotografa na awersie i z nadrukiem na rewersie – a atelier to funkcjonowało dopiero od przełomu pierwszej i drugiej dekady XX w. (zresztą ze względu na adres atelier wskazany w nadruku firmowym na odwrocie – ul. Wrocławska – można by zawęzić datowanie powstania zdjęcia do lat 1914–1918, bo prawdopodobnie to w tym właśnie czasie atelier funkcjonowało pod tym numerem, 49, nie 17; na temat atelier zob. wpis dotyczący zdjęcia z kolekcji Muzeum Literatury, dostęp 22.07.2021; por. opis działalności właściciela atelier i filii, Wincentego Franciszka Borettiego, dostęp 22.07.2021). Można by wysnuć hipotezę, że rodzina dysponowała szklanym negatywem jej podobizny z ostatnich lat życia i około dwudziestu lat po jej śmierci wykonała odbitkę (także po śmierci Bolesława Mameloka w 1910). Czy mogli jednak dysponować takim negatywem? Nie jest to niemożliwe, zwłaszcza że fotografia nie została chyba wykonana w atelier. Tło wydaje się naturalne – jakby było to wnętrze domu, i być może był to dom fotografowanej. Ponieważ zaś zdjęcie jest i pozowane (układ ciała, staranne ubranie), i wyjątkowo starannie wykonane (zwraca uwagę oświetlenie, jak również wyrazistość różnych detali postaci), można domniemywać, że wykonał je profesjonalny fotograf, który został specjalnie zamówiony i przyjechał do domu zamawiających. Wyjątkowo kosztowna usługa pod koniec XIX w. mogłaby wiązać się z przekazaniem negatywu, którego rodzina użyłaby po latach do sporządzenia odbitki.
Chyba że zdjęcie zostało wykonane w samym Kaliszu, przez Wincentego Franciszka Borettiego, działającego w mieście od 1891 r., a wywołane z zachowanej kliszy przez pracowników filii atelier (z nowymi winietami na tekturce; zresztą byłoby to w czasie, gdy Boretti nie działał już w Kaliszu)? Czyli Eleonora Mamelok mieszkałaby w takim razie w Kaliszu, zanim żyła (i zmarła) w Częstochowie? A może (o ile to rzeczywiście jej podobizna) odwiedziła kogoś z powinowatych kaliskich i wykonano wówczas zdjęcie?
Przemysław Kaniecki
Autor / wytwórca
Rodzaj obiektu
fotografia
Technika
fotografia czarno-biała
Tworzywo / materiał
tektura, papier fotograficzny
Pochodzenie / sposób pozyskania
darowizna
Czas powstania / datowanie
Miejsce powstania / znalezienia
Numer identyfikacyjny
Lokalizacja / status
2. połowa XIX wieku
Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN
non post 1939
Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN
1928
Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN
odkryj ten TEMAT
Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie
odkryj tę ŚCIEŻKĘ
Ścieżka edukacyjna