Bączek chanukowy (jid. drejdł)

Podarowany przez Małgorzatę Melchior. Należał do zbiorów męża darczyńczyni, pasjonata historii, kolekcjonera. 

Bączek chanukowy (jid. drejdel, hebr. sewiwon) związany jest z popularną grą dziecięcą, w którą grają najmłodsi podczas święta Chanuka (święto upamiętnia odzyskanie przez Żydów Świątyni Jerozolimskiej, zob. na temat święta notę do kolekcji Chanukije). Sama gra była znana już w starożytności, wykorzystanie do gry wirujących bączków pojawiło się w kulturze żydowskiej w okresie grecko-rzymskim. Drejdle o dzisiejszym kształcie stały się popularne w średniowieczu wśród Żydów aszkenazyjskich.

Ten czworoboczny bączek wykonany jest z drewna; do jego górnej części przymocowany jest cylindryczny, drewniany uchwyt, służący do przytrzymania bączka palcami. Na każdym boku widnieje hebrajska litera, naniesiona (stemplowanie) czarnym tuszem: נ (nun, pol. n), ‏ג‎ (gimel, pol. g), ה (he, pol. h), ש (szin, pol. sz). Pod literą gimel znajduję się napis w języku hebrajskim oznaczającym Jerozolimę, jedno z najważniejszych miast dla Żydów.

Widoczne na każdym drejdlu litery hebrajskie to pierwsze litery słów składających się na zdanie: Nes gadol haja szam/po (z hebr. Wielki cud stał się tam/tu). Wersja z wyrazem „tam” funkcjonuje w diasporze żydowskiej poza Ziemią Świętą; w Izraelu przyjmuje się wersję z wyrazem „tu”. 

Natalia Różańska