Topór kamienny

Topór kamienny został odkryty przypadkowo podczas wydobywania żwiru w pobliżu miejscowości Dołuje (niem. Neuenkirchen). Pod koniec XIX wieku Otto Röhrke, właściciel jednego z tamtejszych majątków ziemskich, podarował znalezisko lekarzowi z Löcknitz, Hugo Schumannowi (1853–1909), pasjonatowi i znawcy starożytności pomorskich, który z racji rozległej wiedzy i wielu publikacji w berlińskich i szczecińskich kręgach naukowych nazywany był prehistorykiem. Od lat osiemdziesiątych XIX wieku gromadził regionalną kolekcję archeologiczną, która po jego śmieci w 1909 roku ze względu na dużą wartość historyczną została odkupiona od rodziny przez włodarzy ówczesnego powiatu Randow. W 1912 roku starosta, dr Helmuth P. von Brüning (1870–1922) przekazał kolekcję Schumanna do zbiorów muzealnych gromadzonych w Szczecinie przez Towarzystwo Historii i Starożytności Pomorza (Gesellschaft für Pommersche Geschichte und Altertumskunde).

Topór ma asymetryczne ukształtowany korpus, z poszerzonym w dół ostrzem (tzw. broda) oraz zawężony obuch o kolistym zarysie. Jest to forma charakterystyczna dla późnoneolitycznego kręgu kultur z ceramiką zdobioną odciskami sznura, w której inwentarzach topory bojowe są szeroko rozpowszechnione. Kształtem znalezisko nawiązuje do broni występującej w starszej fazie funkcjonowania tego kręgu kulturowego, w 2. połowie III tysiąclecia BC, na terenach duńskich i północnoniemieckich. Na obszarze Pomorza Zachodniego faza ta, zwana „ogólnoeuropejskim horyzontem sznurowym”, jest reprezentowana przez dosyć nieliczną grupę źródeł, głównie pojedyncze naczynia gliniane z osiedli i grobów oraz topory.

Z rejonu Dołuja jest znanych kilka znalezisk związanych z osadnictwem najstarszej fazy kultury ceramiki sznurowej, w tym przynajmniej jeszcze jeden topór o formie podobnej do prezentowanego.

Krzysztof Kowalski