Raj

Jan Wydra urodził się 13 czerwca 1902 roku w Ciecierzynie koło Lublina. W 1920 roku wstąpił dobrowolnie do Wojska Polskiego i brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej. Żył w ubóstwie, tak wspominał Jana Wydrę jego przyjaciel Józef Czechowicz: „Głodny i bosy chłopiec, biegnący po starych uliczkach miasta, już wtedy garnął się do rysunku. Gdy nie było pod ręką kartki papieru, rysował na ścianie izby konne wizerunki królów, o których słyszał w szkole, głowy ludzi z otoczenia, a matka niszczyła te pierwsze dzieła przy każdorazowym bieleniu izby. [...] Znajomość z gromadką rówieśników, z których z czasem wyrośli dzisiejsi poeci grupy lubelskiej, rozszerzyła horyzonty młodzieńca”.

Rysunek Jana Wydry, zatytułowany autorsko Raj, przedstawia Adama i Ewę. Kobieta jest odwrócona do widza tyłem i ma na głowie kosz. Przed nią na trawie siedzi skulony Adam. Znajdujące się z lewej strony drzewo świadczy o tym, że scena rozgrywa się w rajskim ogrodzie. Obok stóp Adama leży jeden owoc, można się jedynie domyślić, że Ewa niesie ich cały kosz, zawartości nie widać.

Scena, choć nawiązuje do Księgi Rodzaju, nie jest typową sceną kuszenia, nie ma tu węża, można spekulować, czy rozgrywa się jeszcze w ogrodzie Eden, czy tuż przed kuszeniem, tak często przedstawianym w sztuce. Historia biblijna została ukazana w sposób ekspresyjny – Ewa idzie na spotkanie z Adamem. Jest to przedstawienie interesujące pod względem ikonograficznym. Poza Adama wyraża pewną bierność, może nawet strach, natomiast Ewa jest w ruchu. Nie są ukazani na równi, nie stoją obok tego samego drzewa, jak to można zaobserwować w dawnej ikonografii, mamy tu dynamikę i statyczność, przeciwieństwa. Kompozycyjne usytuowanie Ewy na pierwszym planie czyni z niej postać ważniejszą, odgrywającą główną rolę, uwagę na niej skupia Adam.

Rysunek został wykonany prostą, syntetyczną kreską, jest oszczędny w formie, nie ujmuje bogactwa treści. Naturalność, brak sztywnej kompozycji sprawiają, że scena staje się bliższa.

Klara Sadkowska