Lichtarzyk

Lichtarz należy do dziesięcioelementowego kompletu toaletowego zawierającego ponadto dwie pary różnej wielkości szkatułek, jedną dużą szkatułkę, dwie tabakierki w kształcie muszli, oprawę do szczotki (Wil.510-Wil.519). Srebra z serwisu są dziełem berlińskiego złotnika działającego w 1. poł. XVIII w., podpisującego się jako Röhner. O unikatowej wartości artystycznej tego serwisu stanowi dekoracja wieczek szkatułek, boków puzderek oraz podstaw i trzonów lichtarzy stworzona z powierzchni całkowicie pokrytych emalią i ozdobionych nakładkami wykonanymi z czystego złota, zw. emalią saksońską. Zamawiającym i dystrybutorem tego typu luksusowych wyrobów był Pierre Fromery, płatnerz i handlarz wyrobami galanteryjnymi, który w 1685 r. przybył do Berlina z Paryża. Fromery oraz jego syn Alexander (handlujący również medalami) zlecali zapewne wykonanie płytek z tą oryginalną dekoracją berlińskim specjalistom. Serwis należy do grupy wyjątkowych dzieł, zdobiących najbogatsze skarbce władców w Monachium, Wiedniu, Danii oraz muzealne zbiory w Hamburgu czy Bostonie.

Z podstawy, zbliżonej do prostokąta, zaokrąglonej na węższych bokach, z czterema półokrągłymi wcięciami na szerszych, „wyrasta” rozszerzający się ku górze trzon, zwieńczony dzwonowatą profitką. Prócz kryzy podstawy i skuwek ze srebra złoconego, całość lichtarzyka pokryta jest białą emalią z malarską dekoracją. Na trzon nałożono symetrycznie nakładki z popiersiem mężczyzny w hełmie oraz używanym w innych elementach kompletu wizerunkiem siedzącej postaci kobiecej z tarcza bądź lustrem o białej powierzchni, wspartym na kolanach. W pozostałych partiach na tło emalii nałożone misternie cyzelowane złote postacie, główki,
girlandki i zwierzątka.

Lichtarz wraz z całym kompletem (zwanym w XIX w. Gotowalnią) był pokazywany warszawskiej publiczności podczas Wystawy starożytności i przedmiotów sztuki w 1856 r. w pałacu hr. Augustostwa Potockich przy Krakowskim Przedmieściu 32 (dziś: Muzeum Uniwersytetu Warszawskiego). Serwis opisano w katalogu tej wystawy pod pozycją 513.

Joanna Paprocka-Gajek