Tłok pieczętny Augusta Potockiego

Tłok pieczętny Augusta Potockiego

W zbiorach Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie zachowało się przeszło czterdzieści zabytków sfragistyki, czyli pieczęci lub tłoków pieczętnych. Określenie sfragistyka pochodzi od greckiego słowa sphragis oznaczającego pieczęć (alternatywnie, od języka łacińskiego – sigillum – sygillografia) i definiuje gałąź pomocniczych nauk historycznych, której badania koncentrują się na pieczęciach – odczytywaniu ich znaczenia, a także ustalaniu okoliczności ich powstania. Historia sfragistyki sięga XIX wieku; dostrzeżono wówczas, że pieczęcie mogą stanowić wartościowy materiał źródłowy, wnoszący wiedzę w zakresie ustaleń politycznych, heraldycznych, z zakresu dyplomacji, a także innych wątków związanych z przeszłością.

Zespół pieczęci i tłoków pieczętnych zachowanych w zbiorach Muzeum pod względem czasu powstania sięga aż do XVIII wieku. Pieczęcie oraz tłoki dotyczą nie tylko dóbr wilanowskich. Zespół zawiera obiekty, które powiązać można z konkretnymi osobami – właścicielami Wilanowa w kontekście piastowanych przez nich urzędów, ale także takie, które dokumentują system administrowania dobrami i ich funkcjonowania, nie tylko wilanowskimi.

Dysponentem pieczęci, do której zachował się prezentowany tłok, był August Potocki (1805-1867), właściciel Wilanowa od 1840 roku. Typariusz (tłok) jest okrągły. Brak rączki. W polu pieczętnym wyryta została tarcza francuska nowożytna (tak określany jest kształt, który zastosowano w tarczy), a w niej, na błękitnym polu, znalazł się herb rodziny Potockich, Pilawa (kształt opisywany jako półtrzeciakrzyż). Tarcza zwieńczona jest dziewięciopałkową koroną hrabiowską z pięcioma strusimi piórami. Wokół biegnie napis wersalikami w języku rosyjskim, który wskazuje na charakter pieczęci: domowe biuro hrabiego Potockiego.

sfragistyka, sphragis, August Potocki, właściciel Wilanowa, typariusz, pole pieczętne, Pilawa