Dionizos na panterze

Marmurowa grupa rzeźbiarska przedstawia Dionizosa siedzącego na grzbiecie pantery. Nie jest to jednolite dzieło. Grupa złożona została w XVIII w. z różnych elementów antycznych z II w.: pantery i figurki Dionizosa sklejonej z głowy pochodzącej z posążku satyra, torsu dziecka pochodzącego z innej rzeźby; ponadto uzupełniono nogi dziecka, dodano skórę na tors pantery, wsparto go podpórką, rzeźbę ustawiono na nowożytnej bazie. Połączenie tych różnych elementów antycznych i nowych tworzy monumentalną, dekoracyjną grupę rzeźbiarską uchodzącą za „Dionizosa na panterze”. Dionizos, grecki bóg wina, przedstawiony został jako dziecko, o rozchylonych w uśmiechu ustach, przyciskający oburącz do ramienia kiść winogron, która jest jego atrybutem. Pantera o smukłym i wyraźnie umięśnionym ciele kroczy z lekko usztywnionymi łapami, lewą przednią unosi do góry. Jej głowa skręcona jest gwałtownie w prawo ku górze, w stronę Dionizosa. Sugestywnie oddany ruch boga wina i zwierzęcia, które jest jego mitologicznym towarzyszem, podkreśla ich wzajemny związek. W sztuce antycznej Dionizos na panterze ukazywany był najczęściej w radosnym orszaku złożonym z menad i satyrów. Takie sceny spotykamy na rzymskich sarkofagach, mozaikach, w greckim malarstwie wazowym. Obiekt nabyty został przez księżnę Izabelę Lubomirską (1736-1816), właścicielkę zamku w Łańcucie, podczas jej pobytu w Rzymie w latach 1785-1786. Wcześniej znajdował się w słynnej Villa Negroni w Rzymie. W łańcuckim zamku umieszczony został w Galerii Rzeźb. Wnętrze to, z malarskim wystrojem imitującym malowniczą antyczną ruinę przekrytą treliażem porośniętym winoroślą, kojarzącą się ze scenerią ogrodową, to doskonałe miejsce do eksponowania tej wielobarwnej grupy rzeźbiarskiej przeznaczonej właśnie do ogrodu.

Barbara Trojnar