Kompozycja (Na plaży)

Maria Jarema zrobiła dyplom artystyczny z rzeźby w latach 1929–1935 pod kierunkiem Xawerego Dunikowskiego w Akademii Sztuki w Krakowie. Rzeźbę prawie całkowicie porzuciła na rzecz malarstwa po drugiej wojnie światowej. Przed 1939 rokiem należała do silnie lewicującej Grupy Krakowskiej, m.in. wraz z Leopoldem Lewickim, Stanisławem Osostowiczem i Jonaszem Sternem. Warto ponadto wspomnieć, że ważną rolę w jej rozwoju artystycznym odegrała przyjaźń z Tadeuszem Kantorem, która zaowocowała m.in. tworzeniem scenografii dla teatru Cricot. Po wojnie, w 1945 roku przyłączyła się do Grupy Młodych Plastyków. Była jedną z tych osób, które dołożyły wszelkich starań do reaktywowania Grupy Krakowskiej, co stało się możliwe dopiero w 1957 roku. Jarema była w centrum środowiska artystycznego, które współorganizowało trzy Wystawy Sztuki Nowoczesnej (Kraków 1948–49, Warszawa 1957 i 1959). Podczas I Wystawy Sztuki Nowoczesnej w 1948 roku, która odegrała znaczącą rolę w powojennym życiu artystycznym, zaprezentowała pięć swoich temper i kilka akwarel. W tej samej poetyce została namalowana tempera znajdująca się w zbiorach Muzeum narodowego w Szczecinie. Obraz nosi tytuł Na plaży (znany także jako Pejzaż morski) i jest zbudowany z szeregu nieregularnych plam o wyraźnych kolorach – żółci, błękitów, odrobiny czerni i czerwieni. Dzieło stanowi zbiór form kolorystycznych odwołujących naszą wyobraźnię do zaproponowanego w tytule pejzażu morskiego. Artystce udało się osiągnąć dynamikę kształtów powodujących poczucie obcowania z elementami, które należy samodzielnie układać w przedstawienia pewnych niedookreślonych precyzyjnie scen. Można z nich skomponować całe spektrum rzeczy, osób i krajobrazów możliwych do zobaczenia na plaży (ludzi, statki, ptaki itd.). Ważne dla prac z tego okresu było też równomierne rozmieszczanie całej kompozycji na płaszczyźnie obrazu, co widać także na szczecińskim dziele. Dynamika ruchu – tak istotna dla tej pracy – stanowiła jeden z ważniejszych problemów, który determinował późniejszą drogę rozwoju Jaremy.

Beata Małgorzata Wolska