Czarka

Okrągła czarka o kołnierzu modelowanym z sześciu wgłębień, jest dwustronnie pokryta dekoracją z motywami roślinnymi ujętymi w owalne rezerwy. Jej twórca w największym stopniu wykorzystał barwniki w kolorach: pomarańczowym, żółtym, zielonym i niebieskim. We wgłębieniach kołnierza dominują kolorowe kwiaty malowane na białym tle; na zewnątrz, na czarnym tle, wszystkie delikatnie złocone. Po bokach widoczne są fragmenty dwóch niezachowanych uchwytów. Owalne dno ma malowaną en grisaille na ciemnym tle scenę Caritas Romana. Zewnętrzną dekorację denka stanowi, pejzaż z dwoma domkami ze spadzistymi dachami, na tle grupy drzew. Taki zestaw motywów dekoracyjnych jest bardzo charakterystyczny dla tego typu naczyń, co potwierdzają egzemplarze zachowane w zbiorach Luwru czy w Victoria and Albert Museum.

Przedstawienie motywu Caritas Romana jest jednym z trzech znanych w zbiorach wilanowskich, obok włoskich dzieł malarskich (Wil.1633, Wil.1708). Jest ilustracją historii kobiety o imieniu Pero, karmiącej piersią skutego w kajdany starca. Siwy mężczyzna to jej ojciec – Cymon, osadzony w więzieniu i skazany na śmierć. Pero odwiedza go każdego dnia i karmi własną piersią, ratując go od śmierci głodowej. Po odkryciu tego czynu, powodowanego bezgraniczną miłością córki do ojca i jej poświęceniem, obydwojgu pozwolono opuścić więzienie, darując karę.

Historia opisana została po raz pierwszy w dziele rzymskiego pisarza z I w. n.e. Valeriusa Maximusa, Factorum et dictorum memorabilum libri IX. Legenda pochodzi ze wcześniejszych źródeł hellenistycznych i była często przedstawiana na freskach z czasów rzymskich. Motyw ten stał się później bardzo popularny, był inspiracją wielu dzieł sztuki.

Czarka (o płaskim denku i niewysokim sześcioczłonowym kołnierzu, z podwójnymi uchwytami) jest jednym z trzech naczyń o bardzo podobnym kształcie, zachowanych w zbiorach wilanowskich (obok Wil.209 i Wil.210).

Wszystkie trzy były pokazywane warszawskiej publiczności podczas Wystawy starożytności i przedmiotów sztuki w 1856 r. w pałacu hr. Augustostwa Potockich przy Krakowskim Przedmieściu 32 (dziś: Muzeum Uniwersytetu Warszawskiego). Tę opisano w katalogu tej wystawy pod pozycją 810.

Joanna Paprocka-Gajek