Fotografia gabinetowa Stefanii z d. Grossman

Kobieta ukazana na tej fotografii gabinetowej to około dwudziestoletnia Stefania z Grossmanów (1879–1971), córki Jana i Eweliny z d. Cohn (na temat matki zob. notę do fotografii MPOLIN-A25.1.79) – jak można sądzić z jej podobieństwa do wizerunku z kołobrzeskiego zdjęcia gabinetowego z końca XIX w. (MPOLIN-A25.1.77), jak również innego zdjęcia opisanego ręką Haliny z Baruchów (MPOLIN-A25.1.85). Fotografia zapewne z okresu już po wyprowadzce Stefanii Grossman z Częstochowy po poślubieniu łódzkiego lekarza Józefa Maybauma (Marzyńskiego; 1870-1946); na temat życia sportretowanej zob. m.in. notę do zdjęcia MPOLIN-A25.1.85.

Carl Pietzner (właśc. Friedrich Wilhelm Carl Pietzner, 1853–1927), w którego studiu wykonano portret, był austrowęgierskim fotografem (akcentuje to ,,k. u. k." w nazwie atelier: kaiserlich und königlich, czyli cesarski i królewski), notabene oficjalnym fotografem rodziny cesarsko-królewskiej, także wynalazcą w dziedzinie fotografii, bo pod koniec XIX w. opatentował specjalistyczną technikę fotograficzną – relief.

Niewykluczone, że niniejsze zdjęcie nie powstało we Wiedniu (gdzie atelier działało przy Mariahilferstrasse 3), ale w np. Karlsbadzie (Mariańskich Łaźniach), gdzie Pietzner miał jedną z kilkunastu filii swojego atelier. O Pietznerze wiadomo, że już jako młody chłopak pracował w studiu fotograficznym Harnecker w rodzinnym Wriezen. Zasłynął jako sprawny kopista i retuszer. Dzięki tym umiejętnościom szybko znalazł pracę w Berlinie, a następnie w Petersburgu i Moskwie. Krótko przebywał też w Warszawie, pełniąc funkcje zarządcze. W 1875 otrzymał obywatelstwo austriackie. Swoje pierwsze studio założył w Cieplicach w 1877 roku przy Lindenstrasse Wkrótce powstało kilka oddziałów. Od 1891 lub 1892 miał też pracownię w Wiedniu, a od 1893 był fotografem dworskim. W 1895 zamieszkał w Wiedniu. Zasłynął z fotografii reliefowej, którą opatentował w 1898 roku. Około 1900 był właścicielem prawie dziesięciu zakładów fotograficznych. Oprócz wymienionych miejscowości działał też w Ołomuńcu, Brnie, Karlowych Warach, Budapeszcie i w Stambule. Bywało, że zatrudniał ponad 300 osób. Wraz z Wilhelmem Perlmutterem był jednym z najważniejszych fotografów secesyjnej mody w Wiedniu (skądinąd zdjęcie Stefanii z Grossmanów może stanowić jeden z reprezentatywnych przykładów tego typu fotografii). Od 1904 pracował w Salzburgu razem z Eduardem Bertelem w atelier odkupionym od Friedricha Würthle juniora. W 1909 został radnym cesarskim. W 1911 r. powstała filia w Karlsbadzie, w Pietzner Haus. Podczas I wojny światowej dokumentował wydarzenia na froncie wschodnim (niektóre źródła podają, że był to jego syn o tym samym imieniu). Pod koniec życia popadł w kłopoty finansowe i to podobno stało się przyczyną jego samobójczej śmierci. Syn Carla Pietznera wraz z Georgiem Fayerem przejął wiedeńską pracownię ojca.

Carl Pietzner założył też studio w Uściu nad Łabą. Tam współpracował z innym fotografem, późniejszym jego wspólnikiem, Karlem Pfitzerem. (Na podstawie: Timm Starl, ,,Lexikon zur Fotografie in Österreich 1839 bis 1945''; zob. przykład zdjęcia z atelier w kolekcji Muzeum Żydowskiego w Pradze, a także portret Pietznera, dostęp 1.02.2022).

Przemysław Kaniecki, Ewa Małkowska-Bieniek