Flora (Wiosna)

Rzeźby zdobiące balustradę muru oporowego oraz schodów łączących górny i dolny taras ogrodu barokowego stanowią najcenniejszy pod względem historycznym i artystycznym element rzeźbiarski ogrodów wilanowskich. Ich autorstwo należy wiązać z jednym z najwybitniejszych przedstawicieli warszawskiej rzeźby rokokowej rzeźbiarzem Johannem Chrisostomem Redlerem i jego warsztatem. W jego skład wchodzą wykonane w piaskowcu kunowskim personifikacje Czterech Pór Roku, które można interpretować również, jako Cztery Etapy Życia Ludzkiego, następnie cztery pary puttów symbolizujących Etapy Miłości, para sfinksów z dosiadającymi je puttami oraz dwie pary pojedynczych puttów z koszami kwiatów oraz z wazonami. Te mające swój rodowód w antyku wątki treściowe należały do jednych z ulubionych w dobie późnego baroku. Liczba cztery, która charakteryzuje obydwa cykle uznawana była za symbol trwałości i uniwersalności świata materialnego. Przy jej pomocy odtwarzano zatem przestrzenne i czasowe aspekty wszechświata. Stąd cztery strony świata, cztery żywioły, cztery kierunki wiatru i cztery pory roku. Zarówno poszczególne Etapy Miłości – Zaloty, Pocałunek, Straszenie i Bójka ukazane pod postaciami par puttów pozostających ze sobą we wzajemnych, dynamicznych, pełnych ekspresji relacjach jak i personifikacje Czterech Pór Roku podlegają nieubłaganemu działaniu czasu, przemijaniu i zmianom tak jak otaczający je ogród. Są odzwierciedleniem cyklicznie powtarzających się zarówno w przyrodzie jak i życiu człowieka okresów – od rozkwitu do wegetacji, od narodzin po śmierć.

Flora – bogini kwitnienia, życiodajnej siły roślin, młodości i wiosny, jest jednym z najstarszych rzymskich bóstw. Na cześć tej najbardziej oczekiwanej i upragnionej pory roku odbywały się w Rzymie tzw. Floralia, którym towarzyszyły wesołe i frywolne igrzyska trwające od 28 kwietnia do 3 maja. Darem Flory dla ludzi był miód oraz nasiona kwitnących roślin. Jej atrybutami są rośliny, kwiaty i drzewa. W sztuce Flora przedstawiana była jako młoda dziewczyna w kwietnym wianku lub z pojedynczymi kwiatami wpiętymi we włosy, czasami również z naręczem kwiatów. Dzięki wykazowi rzeźb sporządzonym przez samego króla Jana III dnia 1 września 1681 wiemy, że postać Flory należała do jednych z jego ulubionych. Jej przedstawienia spotykamy nie tylko w wilanowskich ogrodach, ale również w pałacowych wnętrzach.