Drapacz

Drapacze to narzędzia używane do obróbki materiałów organicznych, przede wszystkim do czyszczenia skór przed wyprawianiem. Są powszechnie spotykane na stanowiskach archeologicznych datowanych na niemal całą epokę kamienia. Mają różne formy, ale ich wspólną cechą jest stromy retusz formujący część pracującą. Prezentowany egzemplarz ze Smołdzina (powiat słupski) powstał z niewielkiej łuszczki, czyli kawałka krzemienia odłupanego od większego fragmentu (łuszczni) poprzez położenie na kamiennej podkładce i odbijanie tłukiem. To najprostsza i jedna z najstarszych technik używanych do obróbki krzemienia, stąd nie jest możliwe ustalenie dokładnego wieku opisywanego narzędzia.

Prezentowany zabytek wykonano z krzemienia pomorskiego, popularnie zwanego też jaskółczym chlebkiem. Jest to odmiana krzemienia bałtyckiego o relatywnie młodym wieku, około 65-62 mln lat, występująca na całym Pomorzu (w tym szczególnie obficie na pobrzeżu Bałtyku) w formie otoczaków o średnicy 2–5 cm, z czarną, silnie zdartą i zagładzoną korą. W środku mają różne kolory, od pomarańczowego, przez miodowy i jasnożółty, po różne odcienie szarości, aż do czarnego.

Ze względu na niewielkie rozmiary i często ziarnistą strukturę ich obróbka jest trudna, dlatego pradziejowi krzemieniarze często poddawali je przegrzaniu, co znacząco poprawiało ich właściwości. W odpowiedniej temperaturze krzemienie zmieniały kolor na ciemnopomarańczowy lub czerwony. Nie zatrzymanie tego procesu na czas skutkowało jednak zmianą barwy na biały, czego przykładem jest prezentowany zabytek, który, choć na zewnątrz pozostał czerwony, w środku jest biały.

Położone na wydmach stanowisko w Smołdzinie odkryto pod koniec XIX wieku. Znaleziono na nim zabytki datowane na różne okresy epoki kamienia: środkowy i późny mezolit oraz późny neolit.

Michał Adamczyk