![MNS/E/6361 Cytra klawiszowa (autoharp) - ujęcie z prawej; Cytra klawiszowa (autoharp) z płaskim pudłem rezonansowym wykonanym z drewna polichromowanego o kształcie przypominającym trapez z jednym ściętym rogiem. Wzdłuż najkrótszego boku oraz boku odchodzącego od niego pod kontem rozwartym, szereg metalowych kołków, do których przymocowanych jest 25, diatonicznie strojonych strun, ułożonych od najgrubszej – górnej – do najcieńszej z dolnej strony instrumentu; ostatnie dwie są zerwane. Poniżej kołków znajdują się dwie, zestawione pod kątem rozwartym, wąskie, metalowe blaszki z niewielkimi bolcami, stanowiące wsparcie i gwarantujące właściwy rozstaw strun. Podobna blaszka zamontowana jest wzdłuż dolnej krawędzi instrumentu. Struny przechodzą przez znajdujące się w niej rowki, zaginają pod kątem 90 stopni i mocowane są w znajdujących się w bocznej ściance instrumentu bolcach, ułożonych naprzemiennie: wyżej – niżej. Bezpośrednio nad strunami, prostopadle względem nich, znajduje się sześć metalowych prętów zamontowanych pomiędzy dwoma drewnianymi mostkami. Osadzone na sprężynach pręty wprawiane są w ruch przez grającego za pomocą znajdujących się w ich górnej części przycisków. Powoduje to dociśnięcie do struny mocowanych na prętach klawiszy z filcowymi podkładkami. Na jednym z mostków, na przykręconej za pomocą dwóch śrub plakietce z papieru welinowego, znajdują się oznaczenia akordów. Druga plakietka, z zapisem nut w formie literowej i na pięciolinii oraz ciągiem cyfr rzymskich i arabskich, umieszczona jest bezpośrednio na pudle rezonansowym, poniżej mechanizmu klawiszowego. Cytra ozdobiona jest w górnej części kalkomanią.](/brepo/panel_repo/2023/02/23/1jallr/contain-360-1000-max-mns-e-6361-diga4357-m.jpg)
Cytra klawiszowa (autoharp)
1920 — 1930
Muzeum Narodowe w Szczecinie
Jest częścią kolekcji: Kultura materialna Pomorza Zachodniego
Diabelskie skrzypce były ludowym instrumentem muzycznym charakterystycznym przede wszystkim dla Kaszub, występowały jednak też w innych regionach, np. na Kurpiach i Mazurach. Można zaliczyć je do grupy chordofonów, czyli instrumentów strunowych. Dźwięk był wydobywany poprzez szarpanie strun oraz rytmiczne uderzanie instrumentem o podłoże. Specyfika diabelskich skrzypiec wiązała się nie tylko z nietypowym wyglądem, ale również tym, że służyły nie tyle do grania, co do robienia hałasu, tzw. wrzawy obrzędowej. Dawniej wierzono, że dźwięk diabelskich skrzypiec przypominający jęki potępionych dusz, czy brzdęk łańcuchów ma magiczną moc odpędzania demonów. Dlatego też wykorzystywane były w trakcie obrzędów związanych ze świętem zmarłych i żegnaniem Starego Roku. Grano na nich także w okresie bożonarodzeniowym, wielkanocnym i w karnawale. Współcześnie diabelskie skrzypce zatraciły swój obrzędowy charakter i funkcjonują jako instrument perkusyjny w kaszubskich zespołach ludowych. Prezentowane diabelskie skrzypce są jednym z dwóch tego typu obiektów znajdujących się w zbiorach Działu Etnografii Pomorza Muzeum Narodowego w Szczecinie. Powstały w 1. połowie XX wieku. Zbudowane są z długiej deski wyciętej na kształt przypominający skrzypce, na której końcu osadzona jest dekoracja w postaci okrągłej, malowanej czerwoną i czarną farbą twarzy maszkary (diabła?). Mają sześć strun wykonanych z drutu metalowego. Pochodzą z przedwojennej kolekcji Pommersches Landesmuseum Stettin.
Agnieszka Słowińska
Autor / wytwórca
Wymiary
cały obiekt: wysokość: 168 cm, szerokość: 25.5 cm
Rodzaj obiektu
instrument muzyczny
Technika
własna
Tworzywo / materiał
farby, drut, blacha, drewno
Pochodzenie / sposób pozyskania
pozyskanie własne
Czas powstania / datowanie
Miejsce powstania / znalezienia
Właściciel
Muzeum Narodowe w Szczecinie
Numer identyfikacyjny
Lokalizacja / status
1920 — 1930
Muzeum Narodowe w Szczecinie
1901 — 1945
Muzeum Narodowe w Szczecinie
wczesne średniowiecze
Muzeum Narodowe w Szczecinie
odkryj ten TEMAT
Muzeum Narodowe w Lublinie
odkryj tę ŚCIEŻKĘ
Ścieżka edukacyjna