Zawieszka dzwoneczkowata z Wolina

Zawieszka dzwoneczkowata, odkryta na Wzgórzu Wisielców w Wolinie podczas badań wykopaliskowych w obrębie cmentarzyska szkieletowego użytkowanego w IX–XI wieku.

Zawieszki dzwoneczkowate, potocznie zwane dzwoneczkami, nie zostały dotąd jednoznacznie zdefiniowane. Uważane są za elementy biżuterii, części instrumentów muzycznych lub przedmioty związane z wierzeniami w moc odstraszania złych mocy. Dźwięk wydawany przez dzwoneczek mógł być rodzajem sygnału informującego na przykład o zbliżaniu się osoby chorej lub wyróżniającej się w inny sposób. Pierwotnie mogły być mocowane do opasek, podobnie jak kabłączki skroniowe, lub kapturów czy innych nakryć głowy, o czym świadczą odkrycia przy głowach zmarłych pochowanych na wolińskim cmentarzysku. Dzwoneczki mogły być także częściami kolii, albo samodzielnymi elementami naszywanymi na odzież, za czym przemawiają znaleziska przy klatkach piersiowych.

Zawieszka-dzwoneczek z Wolina jest wykonana z cienkiej brązowej blaszki. Kształtem przypomina spłaszczoną u dołu kroplę zakończoną uchwytem do mocowania zawiesia – sznureczka lub drucika. Dolna, płaska część, zdobiona delikatnym żłobkowaniem, jest rozcięta na krzyż, wewnątrz znajduje się brązowa kuleczka, która uderzając o ścianki powoduje powstanie charakterystycznego delikatnego dźwięku.

Najstarsze zawieszki dzwoneczkowate, nieco innego kształtu niż wolińska, znane są od VIII wieku z obszarów transkarpackich, najmłodsze występują jeszcze w początkach XIV stulecia.

Od X wieku dzwoneczki podobne do egzemplarza z Wolina, były szeroko rozpowszechnione w rejonie bałtyjskim i ruskim, na tereny Polski docierały jako importy, lub były lokalnymi imitacjami.

Ewa Górkiewicz-Bucka