List do Emilii Ratz
1945-04-15
Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN
List do Ewy Małkowskiej-Bieniek
Jest częścią kolekcji: Listy Dawida Zylberta do rodziny Małkowskich
Nota popularyzatorska
List Dawida Zylberta do rodziny Małkowskich na dwóch kartach papieru w linie. Dawid Zylbert pisze: „U nas tymczasowo cicho, ale troszkę strzelają”. Na końcu listu Zylbert prosi adresatkę o numery telefonów do Fundacji Pojednanie, której celem jest świadczenie pomocy ofiarom nazistowskich prześladowań, i do Muzeum Powstania Warszawskiego.
Informacje o obiekcie
Informacje o obiekcie
Autor / wytwórca
Zylbert, Dawid (1928-2021)
Rodzaj obiektu
korespondencja
Technika
rękopis
Tworzywo / materiał
papier
Pochodzenie / sposób pozyskania
darowizna
Czas powstania / datowanie
2008-04-25
Miejsce powstania / znalezienia
powstanie: Bet Szean (Izrael)
Numer identyfikacyjny
MPOLIN-A10.1.15
Lokalizacja / status
obiekt nie jest teraz eksponowany
Może Cię również zainteresować:
-
-
![List od siostry, odręczny, napisany na obu stronach pojedynczej karty; u góry pierwszej strony nadruk adresu z poprawioną odręcznie ostatnią cyfrą (mieszkania): „6 SIERPNIA 27 – 55, Warszawa”. O przeprowadzce nadawczyni (i jej ówczesnego męża, Stanisława Wohla, filmowca) – mowa w liście. Współcześnie warszawska ulica (ciągnąca się od Filtrów do Alej Ujazdowskich) ponownie nosi nazwę Nowowiejskiej; nazwę widniejącą na papeterii nadano jej w 1933 r., dla upamiętnienia dnia zrywu niepodległościowego w 1914 r., tj. akcję pododdziału piechoty, zalążka wojska polskiego tworzonego przez Józefa Piłsudskiego (Pierwszej Kompanii Kadrowej).
Pod podpisem Jadwigi z d. Perl Wohl widoczny również inny podpis, zapewne jej męża.Tego samego dnia pisali do Tadeusza Perla swój list rodzice (również w kolekcji).Treść (częściowo zmodernizowano pisownię):
Kochany Tadziuniu!
Jakoś list długi obiecałeś, ale nic z tego nie wyszło, ale jako siostra kochająca i takoż pisać nielubiąca nie mam Ci tego za złe. Spieszę się też wytłomaczyć z tej „ukochanej od brata Francuza” to były tylko nędzne plotki Trossa [Seweryna, skądinąd jednego z nadawców części listów z kolekcji], a ja sobie zażartowałam. No, cóż[,] u nas nic nowego, tylko tyle, żeśmy zmienili mieszkanie i wszyscy się z nas śmieją, że na mniejsze. Pozatem jest nudno, wybory przeszły i już nawet na ulicach nie krzyczą. Zimno tu jest, przez święta leżałam w łóżku. I w ogóle nic się nie dzieje. Perliczowie w bólach szukają mieszkania, ale to u nich tak prędko, jak wiesz, nie idzie.
Tross wybitnie ponury. Felka szczęśliwa małżonka. Pieniędzy oczywiście nie mamy, więc smutno. Chcieliśmy Ci posłać pieniądze, żebyś oddał Hance, aleśmy nie posłali. Czekamy na ten prezent na Melci urodziny i bardzo jesteśmy ciekawi, coś tam zakupił. Cóż więcej, ja dalej ciężko pracuję, ale może wyjadę gdzieś na „sporty zimowe”. Na sylwestra idziemy do Toeplitza [Jerzy Toeplitz (1909-1995) – przed wojną działacz filmowy, związany z kręgami, do których należał też Stanisław Wohl; po wojnie głównie filmoznawca] – znowu, ale nie tam gdzie wtedy. Podobnież będzie można się tam dobrze upić. To jest właściwie urodzinowy list, ale i Nowy Rok już razem. Życzę Ci więc wszystkiego najlepszego, żebyś tak długo siedział w Paryżu, jak sam będziesz chciał i żeby Ci dobrze było. Baw się dobrze i korzystaj z życia, ile możesz. Całuję Cię Jadzia.
Całusy St. [Wohl?]
W-wa, 26/XII. 38](/brepo/panel_repo/2024/03/22/cxm7m0/contain-360-1000-max-mpolin-a50-1-31-001.jpg "MPOLIN-A50.1.31")
List do Tadeusza Perla
1938-12-26
Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN
-
![Odręczny list napisany przez Pesę Frydlender na obu stronach pojedynczej karty, tzw. czystej, z widoczną perforacją przy górnej krawędzi. Nad główną treścią, na pierwszej stronie, otoczony ramką dopisek z tekstem (w orientacji ku krawędzi górnej), dopiski również na prawym i lewym marginesie tej strony i na drugiej stronie - na lewym marginesie. Niektóre wyrazy bardzo trudno czytelne.
Treść (dla jej uczytelnienia częściowo zmodernizowano pisownię i interpunkcję):
Warszawa, dnia 16 XII 1938 r.
Kochany Tadku!
Trochę świnia jestem, że Ci od razu nie dałam znać, co załatwiłam w N.P. [tj. w redakcji „Naszego Przeglądu’’] Byłam, pan Rosen [Rozen?], czy jak się nazywa, oświadczył mi, że przez nieporozumienie wypłacili Ci za listopad po 20 zł. Na przyszłość płacić będą po 25 zł i zapłacą Ci odpowiednio później [?] za listopad. Jeżeli uważasz, że należy pod koniec miesiąca przypomnieć, daj znać, a odpowiednio zainterweniuję. Jak Ci [się] żyje, z artykułów Twoich wnioskuję, że dużo pracujesz. Są bardziej treściwe i wyglądają [!] na to, iż Tadek Perl jako dziennikarz obrasta w pierze. Podobno przekazałeś dobry materiał do Głosu Gospodarczego. U nas nagle wziął mocny mróz, taki który okna obraca w najcudowniejsze kwiaty. Siedzę sobie teraz w mojej melinie, wciśnięta między biurkiem a piecem i czuję się jak u „Pana Boga za piecem”. Warszawa żyje pod znakiem wyborów [samorządowych]. Podobno na peryferiach miasta zastrachanym żydkom nie dadzą głosować, bo to onerowcy [tj. członkowie nielegalnego już wówczas skrajnie prawicowego ONR-u, Obozu Narodowo-Radykalnego] mogą ich pobić. Z jednej strony obawa, by frekwencja głosowania nie była większa niż do sejmu, a z drugiej stron[y], by Ozon [tj. OZN – Obóz Zjednoczenia Narodowego, który ostatecznie wybory te wygrał znaczną większością głosów] nie […] się. Lista syjonistów-demokratów wystawiła każdego, kto zdradził ochotę. W moim okręgu PPS zezwoliło, by Bund tylko wystawił listę swoją. Ha przyjdzie mi głosować na bundowskiego Ehrlicha [zapewne chodzi o Henryka Ehrlicha (1882-1942)], nie bardzo mi to idzie w smak. A poza tym nadal się ludzie gorączkują, a my zdaje się poza kwestią żydowską nie potrafimy się niczym przejmować. Przez pewien czas cukierniane rozmowy dotyczyły wniesionego [?] projektu obywat. żydów, znanego Ci skądinąd z prasy. Ostatnio zadzieram z Nalkiem. Przekonywuje mnie, że strajk generalny w Paryżu się udał. To nic, że metro [?] szło, że inne gałęzie przemysłu funkcjonowały, ale to pod przymusem. Pokazałam mu Twój list. Nawet ten list, zdaniem jego, świadczy tym, że strajk się udał. Co za wiara. Ja mu zresztą tego bardzo zazdroszczę. Stołujemy się razem w Związku Nauczycieli. Codziennie siada przy innym stole i agituje za wyborami. Czyni to wspaniale, na zimno, nie drażniąc nikogo. A mnie przyrzeka, że w razie czego mnie powiesi za moje krytyczne ustosunkowanie się do pewnego światopoglądu. I nawet nie uratuje [?] mnie to, iż nie chcę stawać z ramienia kamieniczników i przeciwko pracownikom, chociaż on podejmuje się tych spraw, bo jeśli on nie przyjmie, to ktoś inny je weźmie wraz z pieniędzmi. I na domiar złego przekonywuje mnie, że razem [?] z Tobą powiesi mnie. Czy to prawda. Pozatem czytam, dużo stosunkowo pracuję i zaczęłam leczyć zęby za pieniądze. Miałam na razie bardzo dobry miesiąc. Jak dotąd poza pieniędzmi związkowymi zarobiłam już jakieś 125 zł z zawodu prawniczego. Między innymi tata Twój namówił przedstawicieli kosmetycznych, aby mi powierzyli do zredagowania memoriał. Podobno udał mi się, ojciec był zachwycony, dostałam a conto 30 zł, ale mam jeszcze dostać w granicach 100 zł. Gelerntera [?] [nazwisko wzmiankowane już przez autorkę w innym jej liście; w tym okresie w Warszawie było czynnych dwóch mężczyzn-adwokatów o tym nazwisku: Szymon i Józef] często zastępuję, płaci mi za stawiennictwo w S. Gr. [Sądach Grodzkich] 5 zł, w S.O [Sądach Okręgowych] zł 10. Dziś stawałem w VIII S.O. Broniłam pasera, było ich 9-ciu i tyleż obrońców. Sprawa była „lepszejsza”, co drugi „alfabeta” i „nie winien”. Mój też od takich, wyrok będzie w poniedziałek. W pewnej chwili trochę głos mi się załamywał, sala b[…]ka, wygodna ława obrońców, panowie w togach i Pesa Frydlender z Puław, ale odszczekałem swoje i pozwoliłam sobie p. Prokur[atorowi], który jest zapewne z naszego rocznika, zwrócić uwagę, że nie wyznaje się na prawie handlowym. A więc jak widzisz życie moje obraca się w skończonych granicach, sąd, pozwy o zapłatę należności, […], związek, czasem teatr i książki. To ostatnie pochłaniam masami, czytam młodą literaturę polską w pierwszych dniach wstydziłam się, że tak pozostaję w tyle, dużo odrobiłam, ale nie mogę się odzwyczaić się od nawyków z lat dziecinnych, by książki nie przeczytać jednym tchem. To zupełnie tak, jak wypić jednym haustem kieliszek wódki, odrywam się od codziennego życia, puszczam wodze fantazji i wtedy przyglądam się sobie od czasu, gdy beztrosko latałam po parku puławskim. I czuję często, że właściwie zmarnowałem się, wyjałowiałam – pustka obrzydliwa [zakończenie listu jako dopiski wzdłuż różnych krawędzi karty:] i nic więcej. Z listu Twojego byłam b. zadowolona i nie wiem dlaczego, byłam nimi wzruszona. Ciebie zapewne solidnie i naprawdę b. lubię. I zdaję sobie sprawę, że jeśli to tylko przyjaźń Twoja mnie trzyma i gdyby nie to, kto wie, czy naprawdę nie zeszłabym na psy.
[w innym miejscu:] Mam dla Ciebie kupę pozdrowień, tak że przekazuję je hurtem. Wśród naszych kolegów [?] interesujących się życiem gospodarczym T.P [tj. Tadeusz Perl] – „autorytet”[,] okazuje się, że znają wszystkie artykuły. [w innym miejscu, dopisek obwiedziony liniami:] Czy jeszcze tak szalejesz, czy Hiszpanki na wokandzie, czy paryżanki, a może inny kolor… karnawał zapewne spędzasz w Paryżu i odpowiednio wykorzystasz.
[w innym miejscu:] List Twój ostatni nadszedł do Warszawy troszkę odklejony. Bądź ostrożny.](/brepo/panel_repo/2024/03/22/zby581/contain-360-1000-max-mpolin-a50-1-29-001.jpg "MPOLIN-A50.1.29")
List do Tadeusza Perla
1938-12-16
Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN
-
Etnografia (Zamek w Kwidzynie)
16 obiektówodkryj ten TEMAT
zobacz KOLEKCJĘ tego muzeumMuzeum Zamkowe w Malborku
-
Stwory i potwory
9 obiektówodkryj tę ŚCIEŻKĘ
Ścieżka edukacyjna