Zestaw wróżebny

Zestaw wróżebny składa się z dwóch figurek antropomorficznych przedstawiających parę pierwszych przodków. U Dogonów kult przodków jest silnie rozwinięty. Dzielą ich na dawnych oraz niedawnych zmarłych. Dawni zmarli, czyli osiemdziesiąt pierwszych kobiet i mężczyzn pochodzących od ośmiu potomków pierwszej pary przodków, uważani są za twórców prawa i atem – tradycji Dogonów. Gniwim lub gniwim nam – niedawni zmarli – są natomiast strażnikami tejże tradycji i prawa. Czuwają nad porządkiem i sprawiedliwością. Chronią słabszych przed silniejszymi, młodszych przed starszymi, kobiety przed mężczyznami. To oni wymierzają kary tym, którzy nie przestrzegają tradycji i zasad ustanowionych przez dawnych zmarłych. Karą może być nieszczęście lub choroba. Dogonowie wierzą, że choroby są najczęściej skutkiem złamania prawa przodków, mogą być też wywołane przez istoty nadnaturalne lub źle życzących im ludzi. Wróżbita zwraca się do przodków, stawiając pytania zadane przez klienta. Chorzy pytają, dlaczego chorują oraz czy udać się na leczenie do szpitala, czy też skuteczniejsza będzie terapia u znachora. Po konsultacji z wróżbiarzem najczęściej udają się do znachora, bowiem leczenie u niego jest o wiele tańsze niż w szpitalu. Dochodzi więc do podziału zadań i interesów pomiędzy wróżbitą i znachorem. Wróżbita – stawia diagnozę określając przyczynę choroby, znachor – przeciwdziała chorobie, dobierając stosowne lekarstwo. Dio-diougunon, czyli osoby zajmujące się leczeniem tradycyjnym, niechętnie mówią o swoich lekarstwach, uważają bowiem, że aby były skuteczne ich receptura musi pozostać tajemnicą. Leczą m.in. bóle głowy, zębów i brzucha, przeciwdziałają malarii, biegunce i ukąszeniom, przeciw którym sporządzają również skuteczne amulety ochronne. Znachorzy generalnie cieszą się dobrą sławą, chorzy potrafią przyjechać do nich nawet z bardzo odległych wiosek.

Katarzyna Findlik-Gawron