Sztucer z zamkiem skałkowym

Sztucer myśliwski z zamkiem skałkowym. Pojawienie się na polach bitew prochu zapoczątkowało kolejny „wyścig zbrojeń”. Rozpoczęto prace nad nowymi strzelbami. Dla poprawienia celności zaczęto stosować coraz doskonalsze przyrządy celownicze oraz gwintowane lufy. Jednym z ważnych elementów, w nowej broni, pozwalającym na skuteczny ogień bez względu na warunki atmosferyczne i jednostkowe wyszkolenie było stworzenie w miarę niezawodnego zamka. Pierwsze zamki tzw. lontowe były bardzo wrażliwe na warunki atmosferyczne, zamki kołowe zaś były drogie, skomplikowane oraz wymagały fachowej obsługi. Dopiero wprowadzenie zamka skałkowego, który powstał w 2 ćw. XVI wieku, umożliwiło pełne wykorzystanie broni palnej przez jednostki piechoty i kawalerii (jazdy). Idea działania tego typu zamków sprowadza się do umieszczenia w szczękach kurka skałki (krzesiwa), które uderzając (po zwolnieniu napięcia przez spust) w krzesiwo (stalowa płytka) powoduje powstanie iskry i zapalenie prochu na panewce, następnie płomień przez otwór zapałowy dostaje się do komory broni, gdzie następuje zapłon materiału miotającego. W tego typu zamek (typ francuski) wyposażony jest sztucer myśliwski skałkowy, który znajduje się w zbiorach naszego muzeum. Omawiana strzelba posiada zamek skałkowy typu francuskiego, w którym połączono (powstał ok. 1610 roku) najlepsze cechy zamku północnego i śródziemnomorskiego. Broń posiada lufę długości 645 mm, gwintowaną o 8 nacięciach i kalibrze 17 mm. Całość broni to 1020 mm. Datowana jest na 2 poł XVIII wieku. Jako że mamy do czynienia z bronią myśliwską, z jednej strony mniej narażoną na zniszczenie, utratę w wyniku działań bojowych, a z drugiej że stać na nią było tylko ludzi bogatych, większy nacisk położono na jej zdobienie. Kabłąk spustowy jest cyzelowany w ornament rokokowy oraz postać myśliwego ze strzelbą i psem zaś stopka mosiężna zakończona kapką jest cyzelowana też w ornament rokokowy i postać Diany z dwoma psami.

Przemysław Kucia