Puszka liturgiczna na komunikanty

Datowana na 1899 rok, zdobiona grawerowanym motywem roślinnym, srebrna puszka na komunikanty ze zbiorów Muzeum Narodowego w Szczecinie nie ma przypisanego autorstwa. Wiadomo jednak, że była własnością powstałej w tym samym roku nowej szczecińskiej gminy ewangelickiej, dla której kilka lat później wzniesiono świątynię przy ówczesnym Am Berliner Tor (obecnie pl. Zwycięstwa).

Neogotycki kościół poświęcony Janowi Bugenhagenowi, współzałożycielowi i organizatorowi Kościoła ewangelicko-luterańskiego na Pomorzu, wybudowano w cegle na planie prostokąta w latach 1906-1909. Autorem projektu był architekt berliński Jürgen Krӧger (1856-1928). Budynek został częściowo zniszczony pod koniec II wojny światowej. W 1947 roku przejęło go polskie duszpasterstwo garnizonowe, a w 1948, po usunięciu największych zniszczeń, jako kościół rzymskokatolicki uzyskał patronat św. Wojciecha.

Tego rodzaju pojemniki stanowią wyposażenie kościelne różnych wyznań i służą do rozdawania komunii podczas liturgii oraz przechowywania komunikantów, czyli małych hostii wypiekanych z mąki i wody, które po konsekracji stają się Komunią Świętą. Najczęściej przyjmują formę bogato zdobionego, a niekiedy wysadzanego kamieniami szlachetnymi kielicha z wieczkiem lub okrągłego puzderka i nazywane są ciborium. Mniejsze puszki, nazywane pyxis, używane są do transportu niewielkiej ilości komunikantów. Do dziś stosuje się zasadę, iż powinny być wykonane z metali szlachetnych, które są trwałe i nie korodują, a tym samym nie zanieczyszczają hostii. Zwraca się uwagę na to, by były pozłacane przynajmniej wewnątrz.

W przeciwieństwie do przekonania panującego w doktrynie katolickiej o rzeczywistej przemianie chleba i wina w ciało i krew Chrystusa podczas Eucharystii (transsubstancjacja), w wyznaniach protestanckich, takich jak ewangelicyzm, komunikant uznawany jest za ciało Chrystusa tylko podczas sprawowania Wieczerzy Pańskiej (konsubstancjacja), dlatego ich postaci eucharystyczne nie są przechowywane.

Małgorzata Peszko