Głowa

Prezentowana gliniana rzeźba o beżowo-ceglastym kolorze przedstawia małą okrągłą głowę ludzką z podłużną twarzą, zaokrągloną, płaską i lekko pofalowaną brodą oraz charakterystycznymi uszami. Odkryto ją w Djenne-Jeno, mieście o starożytnej metryce zlokalizowanym w wewnętrznej delcie Nigru, we współczesnym Mali, które zostało założone w III wieku BC przez przybyszów z Sahary. Terakotowe rzeźby należą do najbardziej intrygujących znalezisk archeologicznych z Djenne-Jeno. Cel ich wytwarzania pozostaje nadal niejasny, chociaż najbardziej prawdopodobny wydaje się związek z religią i obrzędowością. Możliwe, że ustawiano je na domowych ołtarzach poświęconych przodkom. Przypuszcza się, że były wykonywane przez kilka stuleci, aż do XVI wieku, kiedy został wprowadzony zakaz tworzenia tego typu figurek po inwazji marokańskiej w 1591 roku. Terakoty z Djenne-Jeno to przede wszystkim postaci ludzkie, często przedstawione w pozie adoracji lub medytacji. Znane są też rzeźby wyobrażające jeźdźców, a także figurki zoomorficzne, zwłaszcza węże. Poza figurkami antropomorficznymi i zoomorficznymi region ten zasłynął również z ogromnej ilości małych naczyń, dzbanków i butelek o różnych kształtach oraz delikatnym i pięknym wykończeniu. Podczas badań archeologicznych znaleziono także znacznych rozmiarów naczynia służące do przechowywania wody i ziarna, używane do celów medycznych oraz jako urny na szczątki ludzkie.

Djenne-Jeno porzucono z niewyjaśnionych przyczyn w XIV wieku. Niektórzy specjaliści uważają, że było to spowodowane pojawieniem się w tym regionie nowej religii – islamu, jednak równie dobrze przyczyną opuszczenia starego Djenne mogła być stale powiększająca się populacja lub przeniesienie szlaku handlowego do sąsiedniego, założonego w średniowieczu miasta Djenne.

Katarzyna Findlik-Gawron