Rdzeń wiórowy podstożkowy

Rdzeń jednopiętowy podstokożwy, późnomezolityczny znaleziono w Biebrówku, pow. goleniowski w 1954 roku. Pierwotnie został uznany za fragment neolitycznej siekiery. Rdzeń jest uformowaną bryłą krzemienia, służącą do pozyskiwania półsurowca wiórowego lub odłupkowego, z którego wytwarzano następnie różnego rodzaju narzędzia i elementy broni. Wyróżnia się kilka sposobów eksploatacji rdzeni, w tym przypadku zachowane ślady wskazują na użycie pośrednika, najpewniej z poroża – w rdzeń nie uderzano bezpośrednio, ale w poroże ułożone na nim. Rdzeń z Biebrówka należy do form płaskich, tabliczkowatych, co jest efektem intensywnej eksploatacji. Pierwotnie był to okaz tzw. podstożkowy, o obwodzie zbliżonym do okręgu, z płaskim, naturalnym tyłem. Pięta rdzenia, płaszczyzna, do której przykładano pośrednik, jest specjalnie uformowana wieloma krótkimi odbiciami. Ten zabieg przygotowawczy do właściwej eksploatacji nazywa się świeżeniem pięty. Cechy technologiczne i morfologiczne wskazują, że rdzeń należy wiązać z późnym mezolitem. W krzemieniarstwie społeczności późnomezolitycznych wióry wytwarzano przy użyciu pośrednika albo metodą nacisku. Nie obserwuje się stosowania obu tych technik na jednym rdzeniu, w odróżnieniu od okazów z okresu środkowego mezolitu. W późnym mezolicie stosowano odmienne formy rdzeni do produkcji dużych wiórów pośrednikowych i małych wiórków naciskowych. Te pierwsze odbijane były od rdzeni stożkowatych i podstożkowych, do produkcji naciskowej zaczęto używać rdzeni łódkowatych, stabilizowanych w urządzeniach przypominających imadła. Rdzeń z Biebrówka jest przykładem skrajnie wyeksploatowanego rdzenia do produkcji wiórów przy pomocy pośrednika. Prawie identyczny egzemplarz znaleziono w Płocinie na wyspie Wolin. W obu przypadkach rdzenie mają świeżone pięty. Jest to cecha charakterystyczna dla mezolitu w strefie wschodniego Bałtyku, zapożyczona z terenów wschodnich w VIII tysiącleciu BC.

Michał Adamczyk