Czarka z guzkiem

Zrekonstruowane naczynie glinianie – niewielka, niezdobiona czarka z pojedynczym guzkiem, została odkryta w trakcie badań wykopaliskowych przeprowadzonych w Rzepnowie (niem. Repenow), na terenie osiedla ludności kultury ceramiki wstęgowej rytej, najstarszej społeczności rolniczej na Pomorzu Zachodnim. Badania wykopaliskowe rozpoczęto tutaj w lutym 1928 roku, gdy na polu rolnika Helmuta Wendlandta, położonym w połowie drogi pomiędzy Rzepnowem i przysiółkiem Chwarsty (niem. Karlsfelde) zaobserwowano rozorane jamy z ceramiką pradziejową. Były to jedne z pierwszych działań w terenie Rudolfa Willnowa, naczelnika miejscowego urzędu skarbowego oraz zastępcy kierownika Muzeum Okręgowego Historii Regionalnej w Pyrzycach (Kreisheimatmuseum Pyritz) utworzonego w 1927, który w tym samym czasie zaczął pełnić funkcję opiekuna zabytków archeologicznych w regionie pyrzyckim. Rozkopano wówczas pierwszą z pięciu jam gospodarczych. Wykopaliska podjęto ponownie, badając pozostałe cztery jamy, w kwietniu 1930 roku pod okiem dra Ottona Kunkela, dyrektora szczecińskiego muzeum i pomorskiego konserwatora zabytków archeologicznych.

Odkrycie i wykopaliska na terenie osady w Rzepnowie wyznaczają początek badań nad pojawieniem się społeczności neolitycznych na Pomorzu Zachodnim. Zasygnalizowana wówczas w piśmiennictwie archeologicznym obecność osiedli społeczności wczesnoneolitycznych na urodzajnych glebach Ziemi Pyrzyckiej spowodowała, że region ten, (a kilka lat później także bliźniacze skupisko osadnicze położone na Wzgórzach Wkrzańskich na zachód od Odry) na stałe zagościł w literaturze przedmiotu jako dolnoodrzańska enklawa osadnictwa ludności kultury ceramiki wstęgowej rytej. W świetle aktualnej wiedzy jawi się ona jako jedno z najpóźniej powstałych skupisk osad społeczności tej kultury w strefie niżowej (u schyłku trzeciej ćwierci VI tysiąclecia BC).

Krzysztof Kowalski