Zamek Lubelski i okolice

Położony na wzgórzu zamek lubelski został wzniesiony w średniowieczu. Z dawnej zabudowy pozostała jedynie najstarsza murowana wieża obronna, zwana donżonem, oraz kaplica Trójcy Świętej, której wnętrze przyozdobiono bizantyńskimi freskami. W początkach XIX wieku ruiny zamku przebudowano na więzienie.

Za panowania Kazimierza Wielkiego, w drugiej połowie XV stulecia, u podnóża zamku, w sąsiedztwie lokacyjnego miasta otoczonego murem obronnym, osiedlili się Żydzi. Ich dzielnica rozrosła się, przeżywając okres świetności wraz z rozkwitem Lublina w dobie renesansu. Z czasem zaczęła podupadać. Większość bogatszych mieszkańców opuściła te okolice. W okresie międzywojennym w pobliżu więziennych zabudowań pozostali już tylko drobni handlarze, tragarze i rzemieślnicy. Zamieszkiwali oni niewielkie kamienice wzdłuż ulic Lubartowskiej, Szerokiej i Cyrulicznej. Im bliżej wzgórza Zamkowego, tym budynki były biedniejsze, w większości drewniane, pozbawione kanalizacji.

Na wykonanej w latach 30. XX wieku fotografii lotniczej w gęstej zabudowie dzielnicy żydowskiej można wyróżnić nieistniejące już sakralne obiekty, będące świadkami lepszych czasów – Dom Modlitwy przy ulicy Krawieckiej oraz przesłoniętą przez więzienie Wielką Synagogę (Synagogę Maharszala) przy ulicy Jatecznej. W oddali widać targ żydowski przy ulicy Ruskiej i wzniesioną w pierwszej połowie XVII wieku, zachowaną do dziś, cerkiew prawosławną pod wezwaniem Przemienienia Pańskiego. Jej obecność w sąsiedztwie dawnych świątyń katolickiej oraz żydowskich świadczy o wielowyznaniowym charakterze miasta.

Ponad plątaniną uliczek i większych lub mniejszych budynków góruje jednak na zdjęciu rozległy kompleks więzienny z usytuowanym przed bramą wjazdową gmachem administracyjnym, rozebranym dopiero w latach 50. XX wieku, gdy po II wojnie światowej zmieniał się obraz Lublina – miasta, które przeżyło zagładę wielu swoich mieszkańców.