Macierzyństwo

Rok 1973 w twórczości Stanisławy Mąki był bardzo ważny – debiutowała w konkursie „Sztuka Ludowa Środkowej Lubelszczyzny” zorganizowanym przez Muzeum Okręgowe w Lublinie, gdzie zdobyła trzecią nagrodę za pracę malarską. Od tego czasu zaczęła doskonalić warsztat artystyczny, nie tylko malując, ale także rzeźbiąc oraz tworząc wycinanki i pisanki.

Urodziła się w 1938 roku w Depułtyczach Kościelnych w powiecie chełmskim. W roku 1955 wyszła za mąż i zamieszkała w położonym niedaleko Rożdżałowie. Lata dorosłego życia poświęciła pracy we własnym gospodarstwie rolnym i wychowaniu dwojga dzieci, syna Andrzeja i córki Anny. Poważna choroba serca sprawiła, że praca w rolnictwie stała się dla niej zbyt ciężka. Od 1972 roku skupiła się na twórczości, w której wykorzystuje zarówno wzory tradycyjne, jak i tworzy nowe formy. Tematyką jej prac malarskich są przeważnie sceny rodzajowe i obrzędowe. Dominują przedstawienia pejzażowe wsi – życie codzienne, obrzędy, zwyczaje, architektura oraz dawne prace: darcie pierza, międlenie lnu, pranie kijankami, żniwa, sianokosy, kopanie ziemniaków. Autorka z nostalgią przypomina tradycyjne zajęcia rolnicze i gospodarskie oraz widowiskowe obrzędy rodzinne i kościelne. Jej obrazy odznaczają się żywą i bogatą gamą barw, zgodną w prezentowanymi porami roku. Malarstwo Stanisławy Mąki ma wartość dokumentacyjną.

Równie swobodnie artystka odnajduje się w rzeźbie, z której tajnikami zapoznał ją mąż, Walerian, ludowy poeta i rzeźbiarz. Najczęściej rzeźbi w drewnie lipowym, które pokrywa polichromią. Podejmuje tematy wiejskie – przedstawia matki z dziećmi czy kobiety podczas codziennych zadań w gospodarstwie, ale upodobał sobie, bliskie wszystkim ludowym artystom, wyobrażenia Matki Boskiej i wizerunki Chrystusa frasobliwego.

Prace Stanisławy Mąki można spotkać w wielu muzeach – w Lublinie, Chełmie, Krasnymstawie, Włodawie, Toruniu i Krakowie. Indywidualne wystawy artystki były organizowane przez chełmskie instytucje kultury oraz Stowarzyszenie Twórców Ludowych Zarząd Główny w Lublinie. Za swoje dokonania artystyczne otrzymała: odznakę Zasłużony Działacz Kultury (1978), Dyplom Honorowy Ministra Kultury i Sztuki (1981), Nagrodę Kulturalną Województwa Lubelskiego (2014), Złoty Krzyż Zasługi Prezydenta RP, a w 2021 roku uhonorowano ją Nagrodą im. Oskara Kolberga.