Lublin in Pohlen

Widok pochodzi z albumu Gabriela Bodenehra Starszego Curioses Staats und Kriegs Theatrum in Polen, durch unterschiedliche Geographische, Topographische und Historische Land-Carten, Grundrisse und Prospect, Erläutert wydanego w Augsburgu około 1730 roku. W skład dzieła wchodzą wykonane w miedziorycie w latach 1710–1730 widoki i plany miast polskich. Znajdują się w nim dwie kolorowane mapy Polski, drzewo genealogiczne władców Polski od czasów Mieszka aż do Stanisława Leszczyńskiego, widoki: Krakowa, Warszawy, Piotrkowa Trybunalskiego, Kamieńca Podolskiego, Wilna, Grodna, Lublina, Zamościa, Jasnej Góry, Elbląga, Królewca, Torunia, Gdańska, twierdzy Wisłoujście oraz plany Poznania, Warszawy, Brześcia, Krzyżtopora i Malborka.

Zamieszczona w albumie Bodenehra panorama Lublina jest powtórzeniem ryciny Brauna i Hogenberga przedstawionej w Civitates Orbis Terrarum (1618). Jest rozkładana, odbita z dwóch płytek, o znacznie zmniejszonej wysokości w stosunku do pierwowzoru. Od panoramy Hogenberga/Brauna różni się detalami. Nad wieżami kościoła Jezuitów i Bramy Krakowskiej widnieje wstęga z napisem: LUBLIN In Pohlen. Po bokach, w miejscach kartuszy herbowych są umieszczone małe, „unoszące” się, przekrzywione tarcze. W dolnej partii wprowadzono dwa prostokątne pola przesłaniające część przedpola kompozycji, zawierające informacje o Lublinie i legendę w języku niemieckim.

Rycina nie przedstawia ówczesnego wyglądu Lublina. Rzeczywisty widok miasta z początku XVIII wieku jest pokazany przez nieznanego malarza na monumentalnym obrazie olejnym Pożar Miasta Lublina w 1719 roku, namalowanym około 1740 roku, znajdującym się w kościele lubelskich Dominikanów. Płótno pokazuje miasto nowożytne z renesansową i barokową architekturą, odbudowane po zniszczeniach i rabunkach spowodowanych wojnami 2. połowy XVII wieku, w tym potopem szwedzkim. O jego przebiegu informuje komentarz na sztychu Bodenehra, zawierający także informację o położeniu i zaludnieniu miasta.

Wydawca i współtwórca ryciny Gabriel Bodenehr Starszy, niemiecki miedziorytnik i kartograf, był jednym z najważniejszych augsburskich wydawców. Jego najbardziej znanym dziełem jest wydawany od 1704 roku Atlas curieux, zawierający różne widoki i plany miast w tomach poświęconych kolejnym regionom europejskim.

Renata Bartnik