Insygnium z Rusinowa

Insygnium (wodzowskie?) z Rusinowa z poroża łosia znalazł w 2003 roku jeden z mieszkańców Powalic, pow. świdwiński na swoim polu, na pryzmie kredy jeziernej przeznaczonej do nawożenia gleby. W roku 2004 zabytek został przekazany pracownikom Działu Archeologii MNS. Dzięki współpracy ze znalazcą udało się ustalić, że kreda jezierna, w której zalegał przedmiot pochodziła z wyrobiska Rusinowo położonego kilka kilometrów od miejscowości Powalice. Przedmiot jest bogato ornamentowany seriami zygzakowatych wzorów. Uwagę zwraca też schematyczne przedstawienie postaci ludzkiej. W zależności od orientacji zabytku zdobienie może być interpretowane jako stojąca postać męska z rozłożonymi ramionami lub siedząca postać kobieca z rozłożonymi nogami (kobieta rodząca w pozycji kucznej). Wizerunek postaci ludzkiej czyni to znalezisko wyjątkowym – jest to najstarsze znane przedstawienie człowieka na Pomorzu (przy tym jedno z dwóch łączonych z kulturą duchową łowców-zbieraczy na tym terenie) oraz jedno z najstarszych z obszarów nadbałtyckich. Insygnium wykonano narzędziami krzemiennymi z poroża łosia pochodzącego od samca w wieku ok. 10–15 lat, średniej budowy. Nie ma na nim śladów użytkowania, co sugeruje, że od początku miał znaczenie symboliczne, widoczne są natomiast zniszczenia, sugerujące, że musiał funkcjonować przez bardzo długi czas. Być może jest to rodzaj symbolu przekazywanego z pokolenia na pokolenie w obrębie jednego plemienia. Dzięki badaniom pyłków roślin pochodzących z osadów, w których spoczywało insygnium udało się ustalić, że w momencie depozycji w zbiorniku wodnym dominującym typem środowiska był las sosnowo-brzozowy z zaroślami jałowcowymi. Insygnium datowane jest metodą radiowęglową na lata 10776–10641 cal BC z Allerødu i wczesnego Dryasuje wiązać z jedną z kultur archeologicznych tamtego okresu: Federmesser, Bromme lub ahrensburską.

Michał Adamczyk